آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی

فهرست مطالب:

آیین‌ نامه‌ حفاظتی‌ کارگاه‌های‌ ساختمانی‌ به تفکیک فصل :

فصل اول – هدف، دامنه شمول و تعاریف

فصل دوم – مقررات کلی

فصل سوم – ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی

فصل چهارم – وسایل دسترسی موقت (داربست و نردبان)

فصل‌ پنجم -‌ تخریب‌

فصل‌ ششم‌ – گودبرداری‌ و حفاری‌

فصل هفتم – ساخت و برپا نمودن اسکلت‌های فلزی و بتنی

فصل هشتم‌ – انبار کردن‌ مصالح‌

فصل‌ نهم‌ – مقررات‌ متفرقه‌

نمونه ای ازمطالب قرارگرفته درداخل این پاورپوینت:

فصل دوم – مقررات کلی

ماده‌ 1: قبل از شروع عملیات ساختمانی باید پروانه‌ها و مجوزهای لازم توسط مالکان و صاحبان کار از مراجع ذیربط قانونی اخذ گردد.

ماده‌ 2: قبل از شرع عملیات ساختمانی مربوط به تاسیس کارگاه‌های جدید یا توسعه کارگاه‌های موجود، باید طبق ماده 87 قانون کار، نقشه‌های ساختمانی و طرح‌های مورد نظر از لحاظ پیش بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار برای اظهار نظر و تایید به واحد کار و امور اجتماعی محل ارایه گردد.

ماده‌ 3: مسئولیت اجرای مقررات این آیین نامه براساس مواد 91 و 95 قانون کار برعهده کارفرماست.

ماده‌ 4: هرگاه صاحب کار اجرای کلیه عملیات ساختمانی از ابتدا تا پایان کار را کلاً به یک پیمانکار محول نماید، پیمانکار مسئول اجرای مقررات این آیین نامه در کارگاه خواهد بود.

ماده‌ 5: هرگاه صاحب کار اجرای قسمت‌های مختلف عملیات ساختمانی خود را به پیمانکاران مختلف محول نماید، هر پیمانکار در محدوده پیمان خود، مسئول اجرای مقررات این آیین نامه خواهد بود و پیمانکارانی که به طور همزمان در یک کارگاه ساختمانی مشغول فعالیت هستند، باید در اجرای مقررات مذکور با یکدیگر همکاری نمایند و صاحب کار مسئول ایجاد هماهنگی بین آنها خواهد بود.

ماده‌ 6: هرگاه پیمانکار اصلی اجرای قسمت‌های مختلف عملیات ساختمانی را به پیمانکار یا پیمانکاران دیگر محول نماید، هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسئول اجرای مقرات این آیین نامه بوده و پیمانکار اصلی مسئول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آنها خواهد بود.

ماده‌ 7: هرگاه مهندسان ناظر در ارتباط با نحوه اجرای عملیات ساختمانی ایراداتی مشاهده نمایند که احتمال خطر وقوع حادثه را در برداشته باشد، باید فوراً مراتب را همراه با راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌های لازم، کتباً به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع داده و رونوشت آن را به واحد کار و امور اجتماعی محل و مرجع صدور پروانه ساختمان تسلیم نمایند. کارفرما موظف است فوراً کار را در تمام یا قسمتی از کارگاه که مورد ایراد و اعلام خطر واقع شده متوقف و کارگران را از محل خطر دور و اقدامات مقتضی در مورد رفع خطر بعمل آورد.

ماده‌ 8: کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار منجر به فوت یا نقص عضو را کتباً و در اسرع وقت و قبل از آنکه علایم و آثار حادثه از بین رفته باشد، به واحد کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد.

ماده‌ 9: کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه سازمان تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارایه فرم ویژه گزارش حادثه اقدام نماید.

ماده‌ 10: کارگاه ساختمانی باید به طور مطمئن و ایمن محصور و از ورود افراد متفرقه و غیرمسئول به داخل آن جلوگیری بعمل آید. همچنین نصب تابلوها و علایم هشدارنده که در شب و روز قابل رویت باشد، در اطراف کارگاه ساختمانی ضروری است.

ماده‌ 11: قرار دادن و انبار کردن وسایل کار، مصالح ساختمانی و نخاله‌های ساختمانی در معابر عمومی مجاز نیست و چنانچه انجام این امر برای مدت موقت و محدود اجتناب‌ناپذیر باشد، باید با شرایط زیر اقدام گردد.

الف – مجوز لازم از مرجع صدور پروانه ساختمان و سایر مراجع ذیربط و مسئول اخذ گردد.

ب – نحوه قرار دادن، چیدن یا ریختن این وسایل و مصالح و انتخاب مکان آن به ترتیبی باشد که حوادث برای عابران و وسایل نقلیه بوجود نیاورد و در اطراف آن نرده‌های متحرک و وسایل کنترل مسیر و همچنین تابلوها و علایم هشدار دهنده که در شب و روز از فاصله مناسب قابل رویت باشد، نصب گردد.

ماده‌ 12: برای جلوگیری از سقوط مصالح ساختمانی و ابزار کار بر روی کارگران و افرادی که در محوطه کارگاه ساختمانی از مجاوز ساختمان دردست تخریب، احداث و یا تعمیر و بازسازی عبور می‌‌نمایند، باید یک سرپوش حفاظتی با عرض و استحکام کافی از شبکه فلزی یا از جنس الوار چوبی با شرایط زیر در دیواره اطراف ساختمان نصب گردد.

الف – سرپوش حفاظتی باید با توجه به ارتفاع و وضعیت ساختمان چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح و ابزار کار بر روی آن هیچگونه خطری متوجه افرادی که از زیر آن عبور می‌‌نمایند، نگردد.

ب – زاویه سرپوش حفاظتی را نسبت به سطح افقی می‌‌توان بین 30 تا 45 درجه به سوی ساختمان اختیار نمود.

ماده‌ 13: احداث راهرو سرپوشیده موقتی در امتداد معبر عمومی مجاور کارگاه ساختمانی در موارد زیر ضروری است:

الف – چنانچه فاصله ساختمان دردست تخریب از معبر عمومی کمتر از 40 درصد ارتفاع اولیه آن باشد.

ب – در صورتی که فاصله ساختمان دردست احداث یا تعمیر و بازسازی کمتر از 25 درصد ارتفاع نهایی آن باشد.

ج – در مواردی که فاصله ساختمان دردست تخریب، احداث یا تعمیر و بازسازی از معابر عمومی بیش از حد نصاب‌های مقرر در بندهای الف و ب باشد، اما با توجه به شرایط و مقتضیات خاص، به نظر بازرس کار یا مرجع صدور پروانه ساختمان یا مهندس ناظر، راهرو سرپوشیده موقتی ضروری تشخیص داده شود.

ماده‌ 14: راهروهای سرپوشیده موضوع ماده 13 باید دارای شرایط زیر باشند:

الف – ارتفاع راهرو سرپوشیده نباید کمتر از 5/2 متر و عرض آن نیز نباید کمتر از 5/1 متر و یا عرض پیاده روی موجود باشد.

ب– راهرو باید فاقد هرگونه مانع بوده و دارای روشنایی لازم طبیعی یا مصنوعی دائمی‎باشد.

ج – سقف راهرو باید توانایی تحمل حداقل 700 کیلوگرم بر مترمربع فشار را داشته باشد. به علاوه سایر قسمت‌های آن نیز باید تحمل بار مربوط و فشار مذکور را داشته باشد.

د – سقف‎راهرو باید از الوار به ضخامت حداقل 5سانتیمتر ساخته‎شده و الوارها‎ طوری در کنار هم قرارگرفته‎باشند که از ریزش مصالح ساختمانی به داخل راهرو جلوگیری بعمل آید.

هـ – اطراف بیرونی سقف راهرو باید به وسیله دیواره شیب داری از چوب یا شبکه فلزی مقاوم محصور باشد. زاویه این حفاظ را نسبت به سقف می‌‌‌توان بین 30 تا 45 درجه به طرف خارج اختیار نمود.

و – در صورتی که راهرو دارای درهای جانبی برای ورود و خروج مصالح و نخاله‌های ساختمانی و غیره باشد، این درها باید همواره بسته باشند، مگر در موارد مذکور که باید مراقبت کافی بعمل آید.

ماده‌ 15: کلیه پرتگاه‌ها و دهانه‌های باز در قسمت‌های مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه آن که احتمال خطر سقوط افراد را در بردارند، باید تا زمان محصور شدن یا پوشیدن شدن نهایی و یا نصب حفاظ‌ها، پوشش‌ها و نرده‌های دائم و اصلی، به وسیله نرده‌ها یا پوشش‌های موقت به طور محکم و مناسب حفاظت گردند.

ماده‌ 16: نرده حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:

الف – ارتفاع آن در مورد راه پله‌ها و سطوح شیب دار حداقل 75 سانتیمتر و در سایر موارد حدافل 90 سانتیمتر باشد.

ب – در فواصل حداکثر 2 متر، دارای پایه‌های عمودی محکم باشد.

ج – در اجزاء آن قسمت‌های تیز و برنده وجود نداشته باشد.

ماده‌ 17: پوشش حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:

الف – در مورد دهانه‌های باز با ابعاد کمتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 5/2 سانتیمتر.

ب – در مورد دهانه‌های باز با ابعاد بیشتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 5 سانتیمتر.

ماده‌ 18: در مواردی که احتمال سقوط و ریزش مصالح و ابزار کار از روی جایگاه‌ها و سکوهای کار یا لبه پرتگاه‌ها و دهانه‌های باز وجود داشته باشد،‌باید نسبت به نصب پاخورهای چوبی به ضخامت حداقل 5/2 سانتیمتر و ارتفاع 15 سانتیمتر اقدام شود.

ماده‌ 19: چنانچه قبل از زدن سقف‌های دائم، نیاز به ایجاد سکوی کار در محل باشد، باید از الوارهایی با ضخامت 5 و عرض 25 سانتیمتر که در کنار هم محکم به یکدیگر بسته و متصل شده باشند، استفاده شود.

ماده‌ 20: برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی و کاهش اثرات زیان آور میدان‌های الکترومغناطیسی ناشی از خطوط برق فشار قوی، باید مقررات مربوط به حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق، در کلیه عملیات ساختمانی و نیز در تعیین محل احداث بناها و تاسیسات، رعایت گردد.

ماده‌ 21: قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوایی برق فشار ضعیف، باید مراتب به اطلاع مسئولان و مراجع ذیربط رسانده شود تا اقدامات احتیاطی لازم از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر یا روکش کردن خطوط مجاور ساختمان با مواد مناسب از قبیل لوله‌های پلی اتیلن یا شیلنگ‌های لاستیکی و غیره انجام شود.

ماده‌ 22: کلیه هادی‌ها، خطوط و تاسیسات برقی در محوطه و حریم عملیات ساختمانی باید برقدار فرض شود، مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد.

ماده‌ 23: کلیه کارگران کارگاه‌های ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند.

همچنین در صورتیکه شرایط و نوع کار اقتضاء نماید، سایر وسایل حفاظت فردی از قبیل دستکش حفاظتی، عینک و نقاب حفاظتی، ماسک تنفسی حفاظتی، چکمه و نیم چکمه لاستیکی، کمربند ایمنی، طناب مهار و طناب نجات مطلق ضوابط آیین نامه وسایل حفاظت انفرادی باید در اختیار کارگران قرار داده شود.

فصل‌ نهم‌ – مقررات‌ متفرقه‌ :

ماده‌ 304: از کار کردن کارگران بر روی بام ساختمان‌ها در هنگام باد، طوفان و بارندگی شدید و یا هنگامی که سطح بام پوشیده از یخ باشد،‌ باید جلوگیری بعمل آید.

ماده‌ 305: از بکار گماردن‌ کارگران‌ بی‌ تجربه‌ و تازه‌ کار بر روی‌ سقف‌های‌ شیب‌ دار باید جلوگیری‌ بعمل‌ آید.

ماده‌ 306: در هنگام‌ کار برروی‌ سقف‌های پوشیده‌ از صفحات‌ شکننده‌ مانند صفحات‌ موج‌‌دار نورگیر و یا ورق‌های آزبست – سیمان (ایرانیت‌)، باید از نردبان‌ها یا صفحات‌ کراولینگ‌ با عرض‌ حداقل‌ 25 سانتی‌ متر استفاده‌ شود. تعداد نردبان‌ها یا صفحات کراولینگ باید حداقل دو عدد باشد تا برای جابجا کردن یکی از آنها، نیاز به ایستادن بر روی ورق‌های شکننده نباشد.

ماده‌ 307: در لبه‌ سقف‌های شیب‌ دار باید موانع‌ مناسب‌ و کافی‌ جهت‌ جلوگیری‌ از لغزش و سقوط‌ کارگر و یا ابزار کار پیش‌بینی‌ شود.

ماده‌ 308: کارگرانی‌ که‌ بر روی‌ سقف‌های‌ شیب‌ دار با شیب‌ بیش‌ از 20 درجه‌ کار می‌کنند باید مجهز به‌ کمربند ایمنی‌ و طناب‌ نجات‌ باشند و در صورت امکان تورهای حفاظتی در زیر محل کار نصب گردد.

ماده‌ 309: ورق‌های مذکور در ماده 306 باید فاقد هرگونه نقص، ترک و شکستگی بوده و فاصله تکیه‌گاه‌های زیر آن‎به اندازه‌ای باشد که‎صفحات، تحمل بارهای وارده را داشته باشند.

ماده‌ 310: معابری که برای عبور چرخ دستی یا فرغون ساخته می‌‌شوند، باید دارای سطح صاف باشند و برای عبور هر فرغون حداقل یک متر عرض منظور شود.

ماده‌ 311: از قرار دادن بار، اعمال فشار و تکیه دادن داربست یا نردبان به کارهای بنایی که ملات آن هنوز به طور کامل نگرفته و سقف نشده باشد، باید جلوگیری بعمل آید.

ماده‌ 312: شعله‌های باز، مشعل، کبریت مشتعل و غیره، نباید در مجاورت دهانه‌های مجاری فاضلاب، خطوط اصلی گاز و مجاری مشابه قرار داده شود.

ماده‌ 313: نصب پلاک سنگی روی نمای ساختمان فقط در صورتی مجاز است که به وسیله رول پلاک یا وسایل مناسب دیگر به طور محکم و ایمن مهار و از جدا شدن و سقوط آن پیشگیری بعمل آید.

ماده‌ 314: هنگام پوشش کف اطاق‌ها و سالن‌ها با موکت یا مواد پلاستیکی، استعمال دخانیات باید اکیداً ممنوع و همچنین کپسول‌های اطفاء حریق مناسب از قبیل نوع پودر شیمیایی باید دردسترس و آماده بکار باشد.

ماده‌ 315: قبل از شروع به کار پوشش کف اطاق‌ها و سالن‌ها با موکت یا مواد پلاستیکی، باید پنجره‌ها کاملاً باز و از تهویه طبیعی محل کار اطمینان حاصل شود. ضمناً چنانچه تهویه مصنوعی نیز مورد نظر باشد، باید مکنده هوا در سمت بیرون پنجره نصب و قبل از شروع کار روشن گردد. استفاده از بنزین و دیگر مواد سریع الاشتعال به عنوان رقیق کننده چسب خطرناک و ممنوع باشد.

ماده‌ 316: جک‌هایی که در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار می‌‌گیرند، باید کاملاً سالم و بدون نواقصی از قبیل ترک خوردگی، سائیدگی، پیچیدگی، و غیره باشند همچنین حداکثر ظرفیت جک باید بر روی آن در محل مناسبی به فارسی حک شده و یا به طرق مناسب دیگری مشخص شده باشد.

ماده‌ 317:جک نباید بیش از میزان حداکثر ظرفیت آن بارگذاری شود.

ماده‌ 318: جکی که نقص فنی داشته باشد، باید به طور مشخص علامت گذاری و از دسترس افراد کارگاه ساختمانی خارج گردد.

ماده‌ 319: ظرف محتوی قیر داغ نباید در محوطه بسته نگهداری شود، مگر آنکه قسمتی از محوطه باز بوده و تهویه به طور کامل انجام گیرد.

ماده‌ 320: برای گرم کردن بشکه‌های محتوی قیر جامد ، باید ترتیبی اتخاذ گردد که ابتدا قسمت فوقانی قیر در ظرف ذوب شود و از حرارت دادن و تابش شعله به قسمت‌های زیرین ظرف قیر در ابتدای کار جلوگیری بعمل آید.

ماده‌ 321: استفاده از چهارپایه‌های کوتاه در عملیات سبک ساختمانی و تعمیرات جزیی در صورتی مجاز است که واجد استحکام و سطح اتکاء کافی و مطمئن باشد.

ماده‌ 322: بالا کشیدن اجسام سنگین و حجیم از جمله تیرآهن، قطعات فولادی و غیره به صورت دستی باطناب، کابل و غیره مجازنبوده و بایدازبالابرهای‎مکانیکی مناسب‎استفاده شود.

ماده‌ 323: نقل و انتقال کارگران ساختمانی در قسمت حمل بار وسایل نقلیه موتوری یا به وسیله سایر ماشین آلات ساختمانی مجاز نمی‌باشد.

ماده‌ 324: کلیه مستحدثات موقت کارگاه از قبیل استراحت گاه، ساختمان اداری، انبار مصالح، راه‌های ارتباطی به کارگاه و غیره،‌باید دارای استحکام و مقاومت کافی باشند.

این آیین نامه مشتمل بر 9 فصل و 324 ماده، به استناد مواد 85 و 86 قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 17/2/81 شورایعالی حفاظت فنی مورد بررسی نهایی و تایید قرار گرفت و در تاریخ 9/6/1381 به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسید.