نقش و اهمیت آب در اقلیم گرم و خشک به ویژه در عملکرد بادگیر ها

-کویر همواره مفهومی از خشکی و بی آبی را به دنبال داشته است و آب در معماری کویر به عنوان اصلی ترین عنصر حیات بخش مطرح بوده است.  استفاده از حیاط های داخلی درختکاری شده و معطوف ساختن فضاهای زندگی به این حیاط ها ، از عمده ترین ویژگی های معماری در مناطق گرم و خشک است.

-اب در باغ های ایرانی مطلقا ساکن نمی باشد بلکه توسط فواره هایی آرام موج ظریفی در آب ایجاد می شود که پدید آورنده ی دوایری هم مرکز می باشند. الگویی تکرار شده در این آسمان کوچک ، نمادی است از اصل خویش در عالم والاتر که همانا چرخش کرات و منظومه ها به دور نقطه هستی بخش جهان است. نمونه عینی تر آن طواف مسلمانان به دور خانه خداوند متعال می باشد

-حوض در میان حیاط به عنوان یک عنصر مرکزی ، سامان دهنده عناصر اطرافش است و در حیاط مسجد همچون آینه آبی حقیقی است که سطحی منعکس کننده تصویر ایجاد میکند.

-آبنما که از ضروری ترین عناصر ایجاد باغ محسوب میشد، بیشتر در مقابل عمارت باغ احداث میشد و بعد اصلی آن در جهت طول ساختمان و به شکل های مستطیل، مربع، چند ضلعی و دایره بود. گاهی در داخل عمارتهای باغهای قدیمی نیز آبنما ساخته میشد که در اصطلاح به آن محل، حوضخانه میگفتند. ساکنان باغ در روزهای گرم تابستان، به ویژه هنگام نیمروز، در کنار آبنما به آسایش می پرداختند .

-نقش آب در ساخت بنای کاخها و باغهای ایرانی، همان گونه که در باغ فین کاشان و شازده ماهان و ایل گلی تبریز و... شاهدش هستیم، تنها به منظور آب رسانی باغ نیست، بلکه از حرکت و سکون و صدا و کف آن بهره برداریهای لذت بخش مادی و معنوی شده است.

-آب اَنبار، یا انبار، حوض انبار، حوض، سردابه، برکه، مَصْنَع، مَصْنَعه، منبع و گاه آبدان، آبگیر، تالاب و بَرخ، نوعی مخزن آب سرپوشیده و آببندی شده و غالباً ساخته شده در پایین تر از سطح زمین که به منظور ذخیره آب آشامیدنی برای ایام کم آبی یا پایداری در برابر دشمن در هنگام محاصره شدن و گاه استفاده از آب خنک در تابستان، در شهرها، روستاها، دژها، مسیر راه های کاروان رو (در رباط ها و کاروانسراها) و در دل کوه ها ساخته شده است.

-بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضای خنک در مناطق گرم کویری است. این دستگاه تهویه مطبوع، سالیان درازی از روزگاران دور ، فضای زندگی مردم ایران را قابل تحمل کرده است. بادگیرها معمولاً برجکهای کوچکی به صورت چهارضلعی یا چند ضلعی های منتظمند که ساختار مثلث در آنها به هیچ وجه دیده نمی شود. برج بادگیر تقریباً مرتفعتر از جاهای دیگر خانه می باشد.

-عموماً بادگیرها بر روی قسمتی از خانه های کویری به نام حوضخانه بنا میشده اند. حوضخانه ،ایوانی کوچک بوده است که در انتهای اتاق های تابستانی هر عمارت قرار داشته است، و به دلیل وجود حوض کوچکی در میان این فضا ، حوضخانه نام گرفته است .

-اتاق های تابستانی اتاقهایی بوده اند با ابعاد بزرگ و درهای زیاد که گاهی تعدادشان به پنج در نیز می رسیده (برای اینکه جریان هوا بتواند در آنها صورت گیرد) که در انتهای این اتاق ها حوضخانه قرار داشته است.  حوضخانه به شکل فضای رابط میان حیاط خانه و اتاقهای تابستانی بوده است.  بادگیرها دقیقاً در بالای حوض قرار داده شده اند. و بادگیرها از طریق منافذ و دریچه هایشان، جریان هوا را به روی آب حوض هدایت میکردند .

درباره عملکرد بادگیرها در حقیقت دو نوع عملکرد اساسی وجود دارد:

• الف - عمل بر اساس اصل کشش دهانه های رو به باد و مکش دهانه های پشت به باد
• ب- عمل بر اساس اختلاف دما

برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.