عناصر در معماری اسلامی

• حیاط و صحن :

-به طور کلی استفاده از  حیاط مرکزی در بین النهرین به زمان اوروک  بر می گردد که به  عنوان یک  فرم کلی در احداث  قصرها به کار می رفته است.  قصر مسلیم در کیش متعلق  به پادشاه سومری، یکی از قدیمی ترین نمونه های باقی مانده از حیاط مرکزی است. در قصرهای هخامنشیان نیز از حیاط مرکزی استفاده می شده است. مساجد، مدارس وکاروانسراها نیزعمدتا دارای صحن یا حیاط مرکزی هستند. صحن، بنا را از سروصدا و فعالیت های روزمره وعادی جدا می کند، علاوه بر این وضوخانه ومحل تطهیر مسلمانان درصحن مساجد ومدارس واستراحت وبارگیری وباربندی مسافران در حیاط کاروانسراها انجام می شد.  راه دسترسی به شبستان ،راه پله ها، اتاق ها و...از صحن می گذشت و دارای دو یا چهار ایوان بود.

• ایوان :

-سابقة استفاده ازايوان به زمان اشكانيان بازمي گردد. در بناي كاخ اشكاني برای اولين بار ايوان ساخته شد.ايوان از يك طاق آهنگ (طاق آهنگ اصطلاحاً به معناي پوشش درون می باشد كه معمولاً بصورت  نيمه استوانه اي ساخته مي شود.) تشكيل شده است و از سه طرف بسته و به سمت ميانسرا بازمي باشد. و از تابش آفتاب جلوگیری می کنند.وقتی ارسی ها حذف شدند معماران برای جلوگیری از تابش شدید آفتاب و ایجاد  سایه در جلوی اتاق و چنددری ها از ایوان ستون دار با ستون های چوبی و تزئینات گچبری استفاده می کردند و سقف آن را با تخته کوبی های  ساده  اما زیبا آرایش می دادند. این ایوان ها در ابتدا در سایر جبهه های بنا به کار گرفته  شدند و از زمانی که چند دریها در نمای اصلی قرار گرفتند به نمای  اصلی انتقال یافتند و با ارتفاعی بلندتر از سایر جبهه ها خود نمایی کردند.

• شبستان :

-شبستان ازنظر لغوي به معني حرم سرا وخوابگاه مي باشد. واصطلاحاً در معماري به قسمتهاي سرپوشيده و سقف دار مساجد گفته مي شود. شبستانهاي ستوندار معمولاً ارتفاع زيادي نداشته و در طرفين گنبدها بنا شده اند. شبستانها معمولاً طوري ساخته مي شوندكه در دوره هاي بعد بتوان با افزودن یا برداشتن دهانه هایی آنها را وسعت داد یا کوچک کرد.

• رواق :

-به فضاهاي سرپوشيده ياصفه هايي گفته مي شودكه معمولاً دراماكن مذهبي ودراطراف  ميانسراي بنا ساخته مي شود. معمولاً دهانة اين رواق به سمت  صحن مي باشد و به صورت طاق هاي جناقي يا چشمه طاق ساخته شده است كه فضاي ورودي  مساجد را به شبستان يا گنبدخانه متصل مي كند. رواق بدون  در و داراي سكو و حجره مي باشد. رواق ها بیشتر در كشورهای اسلامی حوزه مدیترانه هند و پاكستان به كار رفته اند.در تاریخانه ی دامغان  میتوان  این رواق ها را مشاهده کرد.

• حجره :

-حجره يا اتاق،معمولاًدراطراف صحن مركزي بصورت مربع ومستطيل وياچندضلعي ساخته مي شود از اين حجره ها در مدارس يراي استفاده طلاب و دركاروانسراها براي استراحت مسافران و درخانقاه براي عزلت نشيني دراويش ساخته مي شود در برخي موارد حجره ها بصورت دو طبقه ساخته مي شود. حجره معمولاً داراي حداقل روشنايي مي باشد سقف آنها كوتاه و از نوع طاق ضربي و طاق آهنگ مي باشند.

در این پاورپوینت پنج عنصر در  معماری اسلامی ،همراه با تصاویر نمونه ای از آن ها معرفی و بررسی میشود. برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.