روش های اجرای پروژه

فهرست مطالب:

• مقدمه
• تعریف روش اجرای پروژه
• فازهای روش اجرای پروژه
• فرایند اجرای پروژه
• تماس باهمکاران بالقوه
• اجزاء درگیر در پروژه ها
• انواع روش های انجام پروژه
• روشهای تامین منابع مالی پروژه ها
• مراحل روش طراحی ، مناقصه ، ساخت ( DB )
• مزایای مراحل روش طراحی ، مناقصه ، ساخت ( DB )
• معایب مراحل روش طراحی ، مناقصه ، ساخت ( DB )
• روش طرح و ساخت توام
• واگذاری روش طرح و ساخت توام
• اطلاعات ومدارک لازم دراجرای روش طرح وساخت توأم Design & Build
• بررسی اقتصادی طرح
• نرم افزار Comfar
• مزایای روش طرح وساخت توأم Design & Build
• معایب روش طرح وساخت توأم Design & Build
• روش طراحی،تدارک، ساختEngineering,Procuremeut,Construction ( EPC )
• ( روش کلید گردان (کلید در دست) Turn key)
• تاریخچه قراردادهای EPC
• نگاهی اجمالی به فیدیک ( FIDIC )
• ویژگی های روش EPC
• مزایا
• معایب
• علت‌ پیش‌رفتن‌ بازار کار به‌ سوی‌ قراردادهای‌ EPC
• کنترل‌ کیفی‌ و نظارت‌ در قراردادهای‌ EPC
• EPC و مشکلات اجرایی آن در طرح های داخلی
• روش مدیریت ساخت (مدیریت اجرا) Construction Management
• پیمانکار عمومی (GENERAL CONTRACTOR):
• ضوابط اجرایی طرح و ساخت در پروژه های صنعتی
• بند 2ماده 17 از فصل هشتم صدور گواهی صلاحیت
• آشنایی با نکات مهم شرایط عمومی پیمانهای P.C
• قانون برگزاری مناقصات
• طرز تنظیم قراردادهای داخلی و بین المللی

نمونه ای ازمطالب قرارگرفته درداخل این پاورپوینت:

روشهای تامین منابع مالی پروژه ها :

        نحوه تأمین منابع مالی و تهیه بودجه اجرایی لازم برای انجام پروژه‌های زیر بنایی و بهره‌برداری از محصولات و خدمات حاصل از آنها در حال حاضر به عنوان یکی از مهمترین مسائل پیش‌روی کشورهای در حال توسعه مطرح می‌باشد.

        با توجه به وضعیت خاص کشورهای در حال توسعه و بحران‌های مالی در این کشورها امکان تأمین سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های بزرگ براحتی فراهم نمی‌شود لذا استفاده از راه دیگر یعنی جذب سرمایه‌های خارجی مطرح می‌شود. استفاده از سرمایه‌های خارجی به دو روش زیر می باشد.

1- روش استقراضی  

2- روش سرمایه گذاری

روشهای استقراض:

در این گونه از روشها کشور سرمایه پذیر وامی را از کشور یا مؤسسه وام دهنده دریافت می کند و مؤظف است در سررسیدهای مقرر اقساط بازپرداخت آن را به وام دهنده بپردازد در این نوع روشها کشور با بانک وام دهنده هیچ گونه ریسکی را نمی‌پذیرد و تمام ریسکها متوجه کشور وام گیرنده است.

این دسته از روشهای تأمین مالی پروژه‌ها خود دارای دو شکل است:

1. کشور یا مؤسسه وام دهنده هیچ گونه شرطی را برای نحوه مصرف وام پرداختی قرار نمی‌دهد.
2. کشور یا مؤسسه وام دهنده علاوه بر وام به نحوه هزینه شدن آن نیز نظارت کامل داشته است و نوع مصرف را از ابتدا با وام گیرنده شرط می کند.

فاینانس: در لغت به معنای مالیه یا تأمین مالی می‌باشد

ما 15 نوع فاینانس در دنیا داریم ولی دو نوع رایج تر و عملی تر است :

1-اعتبار خریدار = Buyer’s Credit

یک کشور به یک کشور دیگر یک دولتی به دولت دیگر و دقیقتر سیستم بانکی یک کشوری به سیستم بانکی کشور دیگری یک خط اعتباری میدهد به سه دلیل

1- افزایش صادرات خودش

2- ایجاد اشتغال در کشور خودش

3- ایجاد روابط دوستانه سیاسی بلند مدت به این دلایل کشور ما به همدیگر خط اعتباری میدهند مثلاً بانک مرکزی آلمان به بانکهای بازرگانی خودش اجازه می دهد با بانکهای بازرگانی ایران قرارداد ببندد تا سقف 500 میلیون یورو مثلاً در قراردادهای با ایران بانکهای آلمان فاینانس کنند

2-اعتبار فروشنده =   Supplier’s Credit

می‌خواهم کارخانه لاستیک در کرمان بزنم پول ندارم تمام مراحل اجرای پروژه را طی می‌کنم با میتسوبیشی ژاپن برای 25 هزار تن لاستیک قرارداد می‌بندم می‌گویم خودت برو اعتبار جور کن قبول می‌کند یک یا چند بانک ژاپن را قانع می‌کند تا به او اعتبار دهند پس فروشنده خودش اعتبار را جور می کند.

یوزانس: در لغت به معنای فرجه و مهلت وعده پرداخت آمده است و مقطعی بود که ارز کم داشتیم و نسیه خرید میکردیم ( L/C وعده دار )

L/C ( رایج ترین ، شناحته شده ترین و معتبرترین ابزار پرداخت است )

وامهای بین‌المللی: این روش به قراری مشروط و مشخص برای استفاده از وام و اعمال کنترل مؤسسه وام دهنده بر نحوه هزینه شدن وام در زمان اجرای پروژه بر میگردد. در این گونه موارد می‌بایستی مطالعات امکان سنجی الزام شده توسط وام دهنده به انجام رسیده و توجیه فنی و اقتصادی پروژه مورد قبول قرار گیرد. ( از قبیل وام از طریق بانک جهانی ، صندوق بین المللی پول ، بانک توسعه اسلامی و … )

انواع روشهای سرمایه گذاری:

در روش سرمایه گذاری تأمین کننده منابع مالی با قبول ریسک ناشی از به کار گیری منابع مالی در فعالیت یا طرح مورد نظر برگشت اصل و سود منابع سرمایه گذاری شده را از عملکرد اقتصادی طرح انتظار دارد و به سه صورت شامل

1- سرمایه گذاری مستقیم خارجی

2- سرمایه گذاری غیر مستقیم خارجی

3- معاملات جبرانی.

سرمایه گذاری مستقیم خارجی، مشارکت یک یا چند سرمایه گذار خارجی در سهام ثبت شده یک مؤسسه داخلی که حق و حقوقی را برای سرمایه گذار ایجاد می‌کند.

        این نوع از سرمایه گذاری دارای مزیا و معایب مختلفی است از جمله مزایای این روش برای دریافت کننده سرمایه عبارت است از : انتقال دانش فنی، افزایش توانمندی نیروی انسانی، مشارکت در سود و زیان، اشتغال زایی، عدم نیاز به سپردن تعهدات مالی، کسب تجربه‌های مدیریتی و …. در عین حال با توجه به اینکه معمولاً کشورهای سرمایه گذار به انحای مختلف سعی در بالا بردن سود خود و صرف کمترین هزینه و انتقال کمترین دانش ممکن را دارند کشور سرمایه پذیر باید در تمام مراحل بسیار به دقت عمل نماید.

انواع روشهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی:

1- تملک یا خرید  

2- ایجاد شعبه فرعی از شرکت

3- سرمایه گذاری مشترک

4- مشارکت در تولید

5- مشارکت در سود

سرمایه گذاری غیر مستقیم خارجی:

در این نوع از سرمایه گذاری، کشور یا مؤسسه خارجی از طریق اوراق بهاداری نظیر سهام، اوراق قرضه بلند مدت اوراق مشارکت بین‌الملی و ….. در تأمین مالی پروژه مشارکت می‌نماید.

تفاوت این روش با سرمایه‌گذاری مستقیم در این است که در اینجا سرمایه گذار در روند اجرای پروژه دخیل نشده و نظارتی ندارد و از نظر مالی نیز تعهداتی نمی‌سپارد تنها در صورت سود یا زیان پروژه بر اساس سهم الشرکه داده شده سود دریافت می‌نماید.

معاملات جبرانی:

در این نوع از سرمایه‌گذاری که به آن معاملات متقابل نیز می‌گویند، کشور یا مؤسسه سرمایه گذاری در قبال فراهم سازی منابع نقدی (سرمایه لازم برای خرید تجهیزات و نیروهای تولیدی) و غیر نقدی (تجهیزات، تکنولوژی، دانش فنی و …) مورد نیاز برای اجرای پروژه، اصل سرمایه (مالی و غیر مالی) خود را به همراه سود انتظاری از محل محصولات یا خدمات تولیدی همان پروژه یا طرحهای داخلی دیگر و یا در برخی موارد به صورت معادل ارزی می‌نماید.

مهمترین روش معاملات جبرانی:

بیع متقابل

بیع متقابل ( BuyBack )

این روش تامین منابع مالی عمدتاً برای اجرای طرح های نفت و گاز در ایران مورد استفاده قرار می گیرد ، شرکت سرمایه گذاری خارجی کلیه وجوه سرمایه گذاری همچون نصب تجهیزات راه اندازی و انتقال تکنولوژی را بر عهده می گیرد و پس از راه اندازی به کشور میزبان واگذار می کند .بازگشت سرمایه و همچنین سود سرمایه شرکت سرمایه گذار از طریق دریافت محصولات تولیدی صورت میگیرد.

روش ساخت، بهره‌برداری، انتقال     Build – Operate – Transfer (BOT)

            این روش یکی از جدید ترین روش‌های تأمین مالی می‌باشد که از اوایل دهه 1980 یعنی هنگامی که دولت ترکیه اعطای امتیاز چند نیروگاه را به مناقصه گذاشت به رسانه‌های مالی راه یافت.

استفاده از این تکنیک به ویژه در مورد تأسیسات زیربنایی بتدریج توسعه یافت بطوریکه هم اکنون این روش در کشورهای در حال توسعه مقبولیت زیادی یافته است در این روش ساخت و بهره‌برداری پروژه به مدت معینی توسط شرکتی که اصطلاحاً
(Project development company) نام می‌گیرد انجام می‌شود و انتقال پروژه به کارفرما پس از طی مدت معینی و بعد از تحصیل درآمد لازم تحقق می‌یابد.

بنابراین B.O.T در واقع یک روش مستقل قراردادهای اجرایی نیست، بلکه بیشتر روشی برای تأمین مالی پروژه است.

ویژگی های روش EPC

1 – پیمانکار دارای آزادی عمل بیشتری در زمینه انتخاب تجهیزات و تکنیک های اجرایی بوده و همچنین وابستگی خاصی به فعالیتهای دیگران و پیروی از برنامه زمان بندی آنها ندارد .

2- سرعت در این پروژه ها بیشتر بوده و با انجام سریع کار ، پرداختهای مورد انتظار نیر بموقع می بایست انجام گردد .

3- چنانچه پیمانکار از تجهیزات ارزانتر و سطح پایین استفاده نموده و در نتیجه کیفیت کار پائین بیاید ، ریسک عدم دریافت آخرین پرداخت را متقبل گردیده و بعلاوه ریسک عدم گرفتن کارهای بعدی کارفرما را نیز پذیرا خواهد بود .

4- زمان دراین نوع قراردادها از اهمیت خاصی برخوردار است و باید طبق تعهدات ، طرفین بدان متعهد باشند. در حقیقت اطمینان از تاریخ اتمام پروژه بسیار بالا است ( بدلیل تعیین جریمه برای هر یک از طرفین در صورت نقض تعهدات).

5- کارفرما و مشاورین وی می بایست به مهارت و تجارب پیمانکار اعتماد نمایند و در نتیجه به غیر از مواردی که پیمانکار از وظایف خود بصورت اساسی و کلی عدول میکند، لازم نیست در کار پیمانکار دخالت نموده و یا پیشنهادات را با تاخیر طولانی مورد بررسی قرار دهند .

6- مرحله طراحی تقضیلی اهمیت خاصی داشته و کارفرما و مشاورین وی میباید اطمینان یابند که پیمانکار از مشخصات عدول ننموده و استانداردهای پروژه را پائین نیاورده است .

7- توافقات مالی و نحوه پرداخت تاثیر بسزایی در قرارداد دارد، لذا می بایست بصورت شفاف و مشخص در قرارداد تعیین شده و بر طبق آن نیز عمل گردد . چنانچه کارفرما در ابتدای امر از خواسته های خود آگاهی کامل داشته باشد یک قرارداد بصورت قیمت مقظوع (Price Lump Sum) بهترین گزینه محسوب میگردد . در این حالت پیمانکار می بایست از بنیه مالی مناسبی برخوردار باشد .

8- در خصوص راه اندازی پروژه چنانچه کارفرما خواسته ها و الزاماتی داشته باشد میبایست در قرارداد بدان اشاره گردد .

9- کارفرما و مشاورین وی بیشترین فعالیت را در فرآیند مناقصه و نظارت عالیه در طول اجراء طرح خواهند داشت . بعنوان یک قانون کلی هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار حادث شود مسئولیت پیمانکار خواهد بود و ریسک و مسئولیت اجرایی از کارفرما به پیمانکار منتقل میشود .

10– مرحله مناقصه اهمیت بسیار زیادی داشته و در این مرحله کارفرما می بایست نیرو ، هزینه و منابع کافی را به منظور اطمینان از قابلیت های پیمانکار و کیفیت طرحهای پیشنهادی آنها صرف نماید . از سوی دیگر پیمانکار نیز باید وقت و انرژی زیادی برای تهیه پیشنهاد با اطمینان از قابل اجراء بودن و سودآوری آن مصروف دارد .

11– استفاده از تأمین منابع مالی بصورت فاینانس در این روش با سهولت بیشتری انجام میشود .

12– خریدهای خارجی را میتوان بصورت یکپارچه انجام داد .

13– ارتقاء قابلیت های ساخت و نوآوری در داخل کشور امکان پذیر می گردد .

14– کارفرما بدلیل نیاز به کنترل کمتر در این روش میتواند به فعالیتهای اصلی خود پرداخته و کمترین نیروی پرسنلی ستادی در سیستم خود نیاز خواهد داشت .

تعهداتی که پیمانکاران در این روش بعهده دارد عمدتاً شامل :

• مطالعات فنی و مهندسی برای انتخاب بهترین گزنه بهینه
• مطالعات مرحله اول
• مطالعات مرحله دوم
• تهیه نقشه‌های اجرایی تفضیلی
• اجرا و آماده نمودن پروژه برای بهره‌برداری
• تحویل پروژه به کارفرما

مزایا:

• کارفرما تنها با یک واحد مسؤل سروکار دارد .
• از نظر طراحی صرفه جویی در زمان تکمیل پروژه انجام می گیرد ، همپوشانی ساخت و طراحی .
• داشتن کمترین ریسک برای کارفرما
• مشخص بودن قطعی هزینه ها
• تضاد های داخلی متخصصان پروژه به کارفرما منتقل نمی شود .
• تاخیر های ناشی از تغییرات و ادعاها کاهش می یابد .
• حداکثر انعطاف پذیری را برای نوآوری در انجام طراحی ، انتخاب مصالح و روش های ساخت فراهم می کند .

معایب:

• روش شناخته شده نبوده و برای کارفرما پیچیده است . مشارکت و ارزیابی در مراحل کار برای کارفرما مشکل است .
• نداشتن مشخصات فنی کامل و تمایل سازنده به تکمیل ارزان تر و سریع تر پروژه و در نتیجه افت کیفیت کار .
• کاهش کنترل کارفرما بر روی کار .
• چون بیشتر ریسک متوجه پیمانکار است ، اگر تحمل نیاورد پروژه نیمه تمام رها
  می شود .
• طراحی در اختیار کارفرما نبوده و بیشتر از واحد طرح و ساخت تبعیت می کند .
• مبلغ پیشنهادی با توجه به این که برآورد کاملی از هزینه ها نبوده ، ارایه می شود و ممکن است در صورت کم بودن موجب کاهش کیفیت می شود .

علت‌ پیش‌رفتن‌ بازار کار به‌ سوی‌ قراردادهای‌ EPC

اولین‌ دلیل‌ اطمینان‌ کارفرما یا صاحب‌ کار از مبلغ‌ نهایی‌ و زمان‌ قطعی‌ پایان‌ کار است‌. تغییرات‌زمان‌ در پروژه‌هایی‌ که‌ به‌ روش‌ EPC اجرا می‌شوند بسیار کم‌ است‌ زیرا جریمه‌هایی‌ درنظر گرفته‌ شده ‌برای‌ طرفین‌ در قرارداد زیادند.‌در قراردادهای‌ نوع‌ EPC این‌ جریمه‌ها واقعاً اجرا می‌شوند و طرفین‌ همگی‌ دنبال‌ آن‌ هستند که‌ آن‌ پنالتی‌ها را پرداخت‌ نکنند. در زمانی‌ که‌استفاده‌ از سرمایه‌ خصوصی‌ در اجرای‌ فایننس‌ مطرح‌ است‌، قطعاً باید از قراردادهای‌ نوع‌ EPC استفاده‌کرد. یکی‌ از موارد دیگری‌ که‌ در EPC وجود دارد، جلوگیری‌ از لوث‌ مسئولیت‌ و تقسیم‌ کار است‌. اصولاً در قراردادهای‌ نوع‌ EPC مسئولیت‌ از یک‌ مؤسسه‌ خواسته‌ می‌شود و به‌ عبارت‌ دیگر مسئولیت ‌تکه‌تکه‌ نمی‌شود. در نتیجه‌ مسئولیت‌ در عملکرد، آزمایش‌ و کارایی‌ و تجهیزات‌ به‌ طور کامل‌ برعهده‌پیمانکار است‌.

EPC و مشکلات اجرایی آن در طرح های داخلی

1- فقدان دانش مدیریت پروژه

   هدایت و نظارت بر پروژه های EPC نیازمند توانمندی بسیار قوی در زمینه MC می باشد و یکی از اشکالات در این زمینه بها ندادن به مقوله مدیریت پروژه می باشد.

   مدیران پروژه در کشور ما مهندسین با تجربه ای هستند که بدلیل سوابق کاری تخصصی به این سمت منصوب شده اند ولی دیدگاه روشنی در مورد پروژه ( بخصوص پروژه های بزرگ ) نداشته و اصولا فاقد دانش کافی برای هدایت این نوع پروژه ها هستند . بعنوان یک اصل کلی اگر ستاد اجرایی طرح ( عوامل کارفرما ) ضعیف تر از پیمانکار باشند در مدیریت مناسب طرح می بایست شک نمود .

2- فقدان پیمانکاران عمومی

در داخل کشور پیمانکار عمومی (GC) که بتواند پروژه ای را با گردش مالی بالای 10 میلیارد تومان در سال مدیریت نماید بسیار کم بوده و با افزایش این رقم به بالای 20 میلیارد تومان میتوان مدعی شد که نهایتا یک یا دو شرکت موفق ( شاید) وجود داشته باشد .

   بنابراین چنانچه شرط اصلی برای انجام پروژه بصورت EPC را وجود یک شرکت GC توانمند بدانیم در همان ابتدای کار با مشکل مواجه هستیم . تشکیل کنسرسیوم ما بین طرفهای داخلی و خارجی از جمله راه حل هایی است که بعلت اختلاف سطح قابل توجهی که شرکتهای ایرانی با شرکتهای خارجی دارند نتوانسته با قطعیت این مشکل را مرتفع سازد .

3- تغییرات و نوسانات زیاد

   براساس یک سری برآوردها و بررسی های اولیه پروژه ای درسطح کلان تعریف می شود . بعلت وجود مشکلات فراوان در سیستم اداری کشور تا زمان شروع پروژه وقفه قابل توجهی بوقوع می پیوندد و با طولانی شدن زمان در هنگام اجراء ( 2 تا 3 برابر پیش بینی اولیه ) امکان تغییر مجریان و مسئولین ذیربط با احتمال بسیار بالایی مطرح بوده و با ابلاغ سیاست های جدید مسئله بغرنج تر و پیچیده تر می گردد . نهایتا طرح در روز اول با برآوردهای آن زمان دارای توجیه اقتصادی بوده ولی با گذشت سالیان متمادی و نزدیک شدن به پایان طرح ، اقتصادی بودن آن بطور جدی زیر سوال می رود .

4- ضعف سیستم مالی کشور

   یکی از اشکالات پروژه های بزرگ در کشور ضعف و ناتوانی سیستم مالی کشور میباشد . بدلایل مختلف تقاضای پول ( از طرف پیمانکار ) و تامین پول ( ازطرف پیمانکار) تطابق با یکدیگرنداشته و نهایتا تعویق پروژه ها را باعث میگردد . همچنین پیمانکار داخلی برخلاف پیمانکار خارجی نمی تواند از تسهیلات اعتباری در زمان مناسب(گشایش L/C ریالی ) برخوردار باشد و عدم پرداخت بموقع صورت وضعیت ها از طرف کارفرما ( و یا رعایت پرداختها طبق قرارداد منعقده ) باعث بروز اشکالات جدی در عملکرد پیمانکار می گردد .

بنابراین با لحاظ نمودن مشکلات فوق که تنها بخشـــی از اشکالات مربوط به انجام پروژه های بزرگ می باشد ، می بایست در کنــار انتخاب روش مناسب برای انجام پروژه ها (… , BOT , EPC ) این مسائل نیز بصورت اساسی دیده شده و در خصوص کاهش آنها از طرف متولیان امر چاره اندیشی شود.

روش مدیریت ساخت (مدیریت اجرا) Construction Management

• کارفرما به منظور ایجاد هماهنگی بین طراحی، ساخت، مدیریت و کنترل پروژه سازمان مستقلی را بربکار می‌گیرد که به آن اصطلاحاً
• مدیر اجرا ساخت (CM) Construction Management
• مدیر طرح / پروژه Project Management
• مشاور مدیریتConstruction / Contractor (CM) Managing گفته می‌شود.

با توجه به عوامل درگیر به این نوع از روشهای اجرای پروژه‌ها، روش چهار عاملی نیز گفته می‌شود همچنین با توجه طرف‌های درگیر در این روش ، گاه بنام روش EPC نیز شناخته می‌شود.  

• روشی است که در آن کارفرما با یک شرکت ذیصلاح توافق می کند که رهبری ساخت ، انجام امور مدیریتی و اداری را در طی محدوده خدمات تعریف شده ای ، به عهده بگیرد .

مدیریت در مراحل مختلف پروژه ( برنامه ریزی ، طراحی و اجرا ) با کارفرما و طراح همکاری می کند تا بتواند نیازهای کارفرما را پیاده نماید .

عامل کلیدی در این روش میزان ریسکی است که مدیر ساخت بر عهده می گیرد . این موضوع مبنای بوجود آمدن دو گزینه در این روش می گردد .

1- مدیریت ساخت با قبول ریسک

2- مدیریت ساخت به نمایندگی کارفرما

1- در این گزینه مدیریت ساخت به عنوان پیمانکار عمومی عمل کرده و در ریسک کارفرما شرکت می کند . در این گزینه مدیریت ساخت پیمان های با پیمانکاران را خود منعقد می سازد .

2- در این گزینه مدیریت ساخت نماینده کارفرما در دوره طراحی و ساخت می باشد و وظیفه اداره کردن و مدیریت کار سایر نهادها را در قبال دستمزد معینی بر عهده دارد . در این گزینه کارفرما خود پیمان های پیمانکاران را منعقد می سازد بنابراین ریسکی به مدیر ساخت وارد نمی شود .

ضوابط اجرایی طرح و ساخت در پروژه های صنعتی

1-کلیات انتخاب روش طرح و ساخت و مراحل ارجاع کار

2-آیین نامه تشخیص صلاحیت واحدهای طرح و ساخت (دریافت گواهی صلاحیت مرحله اول از فرآیند احراز صلاحیت شرکنهای متقاضی برای شرکت در مناقصه های طرح و ساخت است.

3-آیین نامه ارجاع کار به واحدهای طرح و ساخت

4-موافقت نامه، پیوست ها و شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمانهای مهندسی تامین کالا و تجهیزات ساختمانو نصب به صورت توام(EPC)

5-دستورالعمل تهییه اطلاعات و مدارک پروژه

6-شرح خدمات مشاور کارفرما

7-دستورالعمل ارزشیابی پیمانکاران

8-راهنمای تهیه اظهارنامه صلاحیت

آشنایی با نکات مهم شرایط عمومی پیمانهای E.P.C

• اقدامهای اولیه پس از عقد پیمان :
• تسلیم ضمانتنامه
• طبق زمان مقرر در ابلاغ شروع کار
• شروع کار
• 30 روز از تاریخ تنفیذ پیمان
• تحویل اسناد زیر 15 روز پس از تاریخ شروع به کار به کارفرما :
• برنامه زمانی اجرای فعالیتهای اصلی هر یک از بخشهای کار
• برنامه زمانی تحویل مدارک تسلیمی پیمانکار
• جدول وزنی کارها
• برنامه زمانی تفضیلی پرداخت و گردش نقدینگی
• نمودار سازمانی پیمانکار
• تهیه و تسلیم بیمه نامه‌ها
• ضمانتنامه‌ها و پیش‌پرداخت :
• ضمانتنامه پیش‌پرداخت
• ضمانتنامه استرداد کسور حسن انجام کار
• ضمانتنامه انجام تعهدات
• انواع بیمه‌نامه‌ها، مسئولیت تهیه آنها :
• بیمه نامه حمل مصالح و تجهیزات پروژه از محلهای تولید یا فروش تا انبارهای کارگاه
• بیمه تمام خطر نصب برای پوشش هر نوع خسارت به مصالح و تجهیزات
• بیمه مسئولیت برای پوشش هرنوع خسارت منجر به آسیب دیدگی و یا مرگ کارکنان
• بیمه ماشین‌الات ساختمانی و سایر تسهیلات و تأسیسات مورد نیاز اجرای کارها.
• تعهدات و مسئولیتهای پیمانکار:
• کارهای طراحی و مهندسی و در صورت لزوم تأمین لیسانس
• تهیه، حمل و انبارداری مصالح و تجهیزات پروژه
• تجهیز کارگاه، تأمین نیروی انسانی، مواد و مصالح مصرفی، ماشین‌آلات ساختمانی و ابزار هرنوع تأسیسات و مصالح موقت و …
• انجام عملیات ساختمان و نصب
• راه‌اندازی و انجام آزمایشهای عملکردی و تکمیل و تحویل کارها به کارفرما
• انتقال فن‌اوری و آموزش کارکنان کارفرما
• انجام خدمات طراحی و مهندسی و واگذاری لیسانس:

پیمانکار باید طراحی و مهندسی را با دقت و طبق عرف مهندسی انجام دهد. مسئولیت بروز هر گونه اشتباه و تناقض، کمبود اسناد و مدارک فنی و اطلاعات تهیه شده توسط وی، اعم از اینکه از سوی کارفرما تأیید شده یا نشده باشد به عهده وی است . به استثنای موارد اشتباه و نواقص ناشی از اطلاعات تسلیم شده به وسیله کارفرما در اسناد فنی مبنا و نواقص و اشتباهات موجود در بخشهایی از طراحی که بوسیله کارفرما و یا پیمانکار ثالث دیگر مرتبط با پروژه، زیر نظر کارفرما انجام شده باشد که در هر صورت، مسئولیت آنها بعهده کارفرما خواهد بود.

• یادآوری تعهدات پیمانکار:
• تعهدات و مسئولیتهای پیمانکاران در برابر حسن اجراء و تکمیل بموقع کار موضوع این پیمان، طبق مفاد پیمان ، بدون قید و شرط است و انجام هریک از موارد زیر خدشه و خللی در تعهدات نامبرده ایجاد نمی‌کند:
• بازرسی و یا مشاهده کارها بوسیله کارفرما.
• پرداخت صورت‌وضعیتهای موقت یا قطعی.
• بهره برداری از تمام و یا بخشی از کار بوسیله کارفرما.

هر نوع تآئید کارها بوسیله کارفرما و یا عدم تأئید بموقع وی.

• هر نوع بررسی و یا تأئید مدارک ارسالی پیمانکار از سوی کارفرما.
• هر نوع بازرسی، آزمایش و یا تأئید بوسیله مؤسسات شخص ثالث.
• هر نوع رفع عیب در کارهای انجام شده از سوی کارفرما.
• موارد بهره‌برداری و نگهداری نادرست از کارها از سوی کارفرما و استهلاک فرسایش متعارف دوران بهره‌برداری از شمول این بند مستثنی است.
• تعهدات و مسئولیتهای کارفرما:
• تعیین نماینده.
• تحویل زمین و دادن اطلاعات مرتبط با آن.
• مسئولیت صحت و دقت اطلاعات و مدارک فنی در تعهد کارفرما برعهده وی است.
• پرداخت صورت وضعیتها.
• دریافت بیمه‌نامه های در تعهد کارفرما.
• صدور مجوزها.
• ارائه بموقع تسهیلات دوران ساخت و نصب ( آب،برق،گاز،بخار و غیره..)
• پرداخت هر نوع حقوق و عوارض گمرکی برای واردات مصالح و تجهیزات موضوع پیمان برعهده کارفرماست مگر اینکه در شرایط خصوصی به نحو دیگری تصریح شده باشد.
• تغییر در کارها:
• کارفرما در چارچوب کلی موضوع پیمان در هر زمانی در طول مدت پیمان تا پیش ازتحویل موقت می‌تواند کاهش، افزایش،حذف برخی از کارها و یا تغییر در مشخصات آنها را از پیمانکار بخواهد و یا پیمانکار موظف به انجام آنها با رعایت سایر بندهای این ماده و مفاد پیمان است.
• پیمانکار می‌تواند برای افزایش کیفیت، بازدهی و یا ایمنی کارها، تغییراتی را در کارها به کارفرما پیشنهاد نماید. کارفرما مختار است اینگونه تغییرات را قبول ، یا رد نماید. عدم پذیرش تغییرات پیشنهادی پیمانکار از سوی کارفرما، ر افع مسئولیت پیمانکار در اتمام یا تحویل کارها طبق مشخصات فنی پیمان نیست.
• مبالغ کارهای افزایش یافته نباید بیش از 25% مبالغ اولیه پیمان باشد.
• تغییرات مدت پیمان:

الف) تمدید مدت پیمان: تمام زمانها و مدتهای پیش‌بینی شده برای شروع و خاتمه مقاطع اصلی کارها، تنها در صورت وقوع هر یک از شرایط زیر، می‌تواند افزایش یابد:

• صدور دستور تغییر کار که منجر به افزایش مدت پیمان شود.
• عدم انجام بعضی از تعهدات کارفرما که منجر به ممانعت از انجام به موقع کارهای موضوع پیمان و یا بخشهایی از آن شود.
• بروز شرایط قهری.
• تغییر قوانین و مقررات که بطور مستقیم باعث تأخیر در بخشهایی از کار شود.
• تصمیم کارفرما مبنی بر به کارگیری پیمانکاران دیگر در محدوده کار پیمانکار.
• تعلیق مدت پیمان.
• وقوع سایر عوامل و شرایط غیر قابل پیش‌بینی که ناشی از قصور پیمانکار نباشد.

ب) کاهش مدت پیمان:

• صدور دستور تغییر کار که منجر به کاهش مدت پیمان شود.
• درخواست اتمام زودتر برنامه زمان‌بندی از سوی کارفرما، با در نظر گرفتن امکانات و شرایط پیمانکار.
• تغییرات در مبالغ پیمان:
• مبلغ پیمان فقط در شرایط زیر قابل تغییر است:
• صدور دستور د تغییرکار که منجر به افزایش یا کاهش مبلغ پیمان شود.
• کاهش مبلغ ناشی از خسارت تأخیر در اتمام به موقع کار.
• افزایش مبلغ ناشی از تسریع کار در شرایط خصوصی.
• تغییر مبلغ ناشی از تعدیل در صورت وضعیت پیش‌بینی در شرایط خصوصی.
• کاهش مبلغ پیمان بدلیل قصور پیمانکار در اقدام بموقع برای اصلاح کارهای ناقص و انجام کار بوسیله کارفرما.
• برکناری پیمانکار :

وقوع هریک از شرایط زیر می‌تواند باعث برکناری پیمانکار از تمام و یا قسمتی از کارهای موضوع پیمان شود بدون آنکه از سایر اختیارات و حقوق کارفرما بکاهد:

• قصور مستمر پیمانکار در اجرای کارهای موضوع پیمان.
• قصور در انجام بموقع کارهای فنی و مهندسی، عملیات ساختمان و نصب و تأمین عوامل مورد نیاز به تناسب قسمتهای مختلف کار.
• قصور در تأمین بموقع مصالح و تجهیزات از نظر کمی و کیفی.
• تأخیر در شروع و اتمام قسمتهای مختلف کار و عقب ماندن از برنامه زمانی کارها.
• توقف تمام یا قسمتی از کار بدون دلیل موجه یا به علت توقیف اموال پیمانکار از سوی محاکم قضایی.
• عدول بارز یا نادیده گرفتن برخی از مفاد پیمان.
• ورشکستگی یا انحلال شرکت پیمانکار.
• واگذاری پیمان از سوی پیمانکار به اشخاص ثالث.
• تأخیر مستمر در پرداخت دستمزد کارکنان از سوی پیمانکار.
• مسئولیتهای کارفرما در پذیرش ضررو زیان :
• وقوع شرایط قهری FORCE MAJOR
• وجود اشتباه در نقشه‌ها و مدارک فنی تهیه شده بوسیله کارفرما و یا تأخیر در تحویل آنها.
• عدم اجرای تعهدات قراردادی بوسیله کارفرما یا هر یک از عوامل منتسب به وی.
• تغییر در قوانین و مقررات داخلی که بنحو بارزی منجر به افزایس هزینه یا زمان اجرای کار شود.
• مسئولیتهای پیمانکار در پذیرش ضررو زیان :
• مسئولیتهای پیمانکار در پذیرش خطرات ضرر و زیان، شامل تمام مسئولیتهای درج شده در پیمان و پذیرش انواع خطرات و ضرر و زیانهاست بجز آنچه که بعنوان مسئولیتهای کارفرما مشخص شده است.
• موارد زیر در زمره خطرات پذیرفته شده از سوی پیمانکار است.
• مراقبت تمام یا هر بخش از کار، از تاریخ شروع کار تا تاریخ تحول موقت یا تاریخ خاتمه پیمان.
• جبران خسارات به اشخاص ثالث و پاسخگویی به ادعاها.
• مسئولیت مراقبت از تمام تجهیزات و مصالح علیرغم انتقال مالکیت به کارفرما.

قانون برگزاری مناقصات

• مناقصه:

فرایندی است رقابتی برای تامین کیفیت مورد نظر(طبق اسناد مناقصه)که در آن تعهدات موضوع معامله به     مناقصه گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد واگذاری می شود.

در 20 ماده و 10 تبصره در 25/1/83 به تصویب مجلس شورای اسلامی و در تاریخ 3/11/83 با اصطلاحاتی در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد.

این قانون به منظور تعیین روش و مراحل برگزاری مناقصات به تصویب می رسد و تنها در معاملاتی که با رعایت این قانون انجام می شود کاربرد دارد.

• طبقه بندی انواع مناقصات

مناقصات از نظر مراحل بررسی به انواع زیر طبقه بندی می شوند:

• مناقصه یک مرحله ای:مناقصه ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی و بازرگانی پیشنهادها نباشد، در این مناقصه پاکتها ی پیشنهاد دهندگان در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین می شود.
• مناقصه دو مرحله ای:مناقصه ای است که بنا به تشخیص مناقصه گزار،بررسی فنی و بازرگانی پیشنهادها لازم باشد در این مناقصه کمیته فنی بازرگانی تشکیل می شود و نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه گزارش می کند و بر اساس این قانون برنده مناقصه تعیین می شود.

طبقه بندی انواع مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه گران:

• مناقصه عمومی:مناقصه ای است که در آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی به اطلاع مناقصه گران   می رسد.
• مناقصه محدود:مناقصه ای است که در آن به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار، محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تعیین می شود.
• فراخوان مناقصه از طریق ارسال دعوت نامه برای مناقصه گران صلاحیت دار بر اساس ضوابط ارسال می شود.
• کمیسیون مناقصه

کمیسیون مناقصه از اعضای زیر تشکیل می شود:

• ریس دستگاه مناقصه گزار یا نماینده وی
• ذیحساب یا بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه گزار حسب مورد
• مسئول فنی دستگاه مناقصه گزار یا واحدی که مناقصه به در خواست وی برگزار می شود.
• فرایند برگزاری مناقصات

فرایند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیر است:

• تأمین منابع مالی
• تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ (یک مرحله ای،دو مرحله ای، عمومی یا محدود)
• تهیه اسناد مناقصه
• ارزیابی کیفی مناقصه گران در صورت لزوم
• فراخوان مناقصه
• ارزیابی پیشنهادها
• تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد
• تأمین منابع مالی
• انجام معامله به طریق مشروط بر آن است که دستگاه های مربوط به نحوه مقتضی نسبت به پیش بینی منابع مالی در مدت قرارداد اطمینان حاصل و مراتب در اسناد مرتبط قید شده باشد.
• موضوع پیش بینی منابع مالی و نحوه ضمان تاخیر تعهدات برای انجام معامله باید به صراحت در شرایط و اسناد مناقصه از سوی دستگاه مناقصه گزار قید و تعهد شود.
• ارزیابی کیفی مناقصه گران:
• در ارزیابی کیفی مناقصه گران باید موارد زیر لحاظ شود:
• تضمین کیفیت خدمات و محصولات
• داشتن تجربه و دانش در زمینه مورد نظر
• حسن سابقه
• داشتن پروانه کار یا گواهی نامه های صلاحیت در صورت لزوم
• توان مالی متقاضی برای انجام کار در صورت لزوم
• فراخوان مناقصه

مفاد فراخوان مناقصه حداقل باید شامل موارد زیر باشد:

• نام و نشانی مناقصه گزار
• نوع کمیت و کیفیت کالا و یا خدمات
• نوع و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه
• محل،زمان و مهلت دریافت اسناد تحویل و گشایش پیشنهادها
• مبلغ برآورد شده معامله و مبانی آن (در صورتی که تعیین آن مسیر یا به مصالح باشد.)
• اسناد مناقصه

                تمامی اسناد مناقصه باید بطور یکسان به همه داوطلبان تحویل شود

اسناد مناقصه شامل موارد زیر است:

• نام و نشانی مناقصه گزار
• نوع و مبلغ تضمین مناقصه
• محل،زمان و مهلت دریافت اسناد،تحویل پیشنهادها و گشایش آنها
• مبلغ پیش پرداخت و تضمین حسن انجام کار
• مدت اعتبار پیشنهادها
• شرح کار،مشخصات فنی و بازرگانی، استاندارد ها،نوع، و کمیت و کیفیت کالا یا خدمات
• برنامه ریزی انجام کار یا تحویل کار
• معیارها یا روش ارزیابی کیفی مناقصه گران
• روش تهیه مهلت مقرر برای تسلیم پیشنهادها و تعداد نسخه های آنها
• متن قرارداد شامل موافقت نامه، شرایط خصوصی، شرایط عمومی و خصوصی و ضمائم آن
• صورت جلسات و توضیحات جلسات شفاف سازی
• سایر اسنادی که به تشخیص مناقصه گزار باشد.
• ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهادها

شرکت کنندگان در مناقصه پس از دریافت یا خرید اسناد باید پیشنهادهای خود را به ترتیب زیر تهیه و به مناقصه گزار تسلیم کنند:

• تهیه و تکمیل اسناد و پیشنهادها
• تسلیم پیشنهادها در مهلت مقرر در فراخوان مناقصه
• دریافت رسید تحویل پیشنهادها
• مهلت قبول پیشنهادها در مورد مناقصات داخلی و بین المللی از آخرین مهلت تحویل اسناد مناقصه به ترتیب نباید کمتر از ده روز و یک ماه باشد.
• شرایط تسلیم و تحویل پیشنهادها
• هیچ یک از شرکت کنندگان در مناقصه مجاز به دادن بیش از یک پیشنهاد مستند(جز موارد خاص)
• شرکت کنندگان در مناقصه باید پیشنهادات خود را در سه پاکت لاک و مهر شده شامل:

1-پاکت الف شامل ضمانت نامه

2-پاکت ب شامل پیشنهاد فنی و بازرگانی

3-پاکت ج شامل پیشنهاد قیمت

• باید از پاکت های در یافت شده پس از ثبت تا جلسه بازگشایی پاکات صیانت شود.
• هر گونه تسلیم و تحویل، اصلاح، جایگزینی و یا پس گرفتن پیشنهاد باید به صورت قابل گواهی و در مهلت و مکان مقرر در اسناد مناقصه انجام شود.
• شرایط تجدید مناقصه

مناقصه در شرایط زیر تجدید می گردد:

• کم بودن تعداد مناقصه گران از حد نصاب تعیین شده در اسناد مناقصه
• امتناع برندگان اول و دوم مناقصه از انعقاد قرارداد.
• پایان مدت اعتبار پیشنهادها
• رای هیئت رسیدگی به شکایات
• بالا بودن قیمت به نحوی که توجیه اقتصادی طرح منتفی گردد.
• ترک تشریفات مناقصه

در مواردی که انجام مناقصه بر اساس گزارش توجیهی دستگاه مناقصه گزار به تشخیص یک هیئت سه نفره مرکب از مقامات ذیصلاح میسر نباشد،می توان معامله را به طریق دیگری انجام داد و در این صورت تشریفات مناقصه با رعایت صرفه و صلاح دستگاه ترتیب اینگونه معاملات را خواهد داد.

طرز تنظیم قراردادهای داخلی و بین المللی

شکل قرارداد:

قراردادها معمولاً از سه بخش تشکیل شده اند

1-توافقنامه که مطالب اصلی قرارداد به اختصار در آن ذکر می شود.

2-شرایط عمومی قرارداد که در تمام قراردادها وجود دارد ، مانند شرح قرارداد، فورس ماژور،فسخ قرارداد و …

3- شرایط خصوصی قرارداد با توجه به توافق دو طرف در شرایط قرارداد تغییراتی     می دهند.

در صورت تعارض بین سه بخش بالا اولویت به ترتیب با «توافقنامه»،«شرایط خصوصی قرارداد»و شرایط عمومی قرارداد است.

موضوع قرارداد:

قراردادها از حیث موضوع به 5 دسته تقسیم می شوند:

1-قراردادهای فنی و مهندسی:این قراردادها پیچیده ترین قراردادها هستند، در شرح جزئیات مربوط به آنها باید دقت زیادی کرد.

2-قراردادهای مشاوره و خدمات

3-قراردادهای ساخت یا خرید و فروش کالا و ماشین آلات

4-قراردادهای نمایندگی فروش و توزیع کالا

5-قراردادهای اعطای لیسانس و امتیاز:به موجب آن یک طرف حق اختراع و امتیاز خود در ساخت ، طراحی و یا استفاده از چیزی را به دیگری واگذار می کند.

در این قسمت طرفین باید سعی کنند حتی الامکان موضوع را شرح بدهد که بعد از امضای قرارداد مشخص شود دقیقاً چه کاری باید انجام شود.

مدت قرارداد:

در قراردادها باید حتماً تاریخ شروع آنها درج شود اگر ظرف مدت مقرر مقدمات کار فراهم نشود قرارداد که قبلاً امضاء شده فسخ می شود. تاریخ اتمام کار باید در قرارداد آورده شود.

مبلغ قرارداد:

ماده مربوط به مبلغ قرارداد و طرز شرایط پرداخت آن از مهمترین مواد قراردادی است مهم است که در قرارداد معلوم باشد پول را به چه صورت پرداخت می نماید.

نماینده:

در قراردادها لازم است طرفین نماینده انتخاب کنند تا هر طرف قرارداد بداند از چه کسی در طرف دیگر مسئولیت اجرای کار را بخواهد.

ضمانت نامه:

چند نوع ضمانت نامه بانکی در قراردادها وجود دارند که عموما غیر مشروط و غیر قابل برگشت هستند یعنی هر موقع کار فرما پرداخت آن را ازبانک بخواهد بانک موظف است مبلغ آن را بدون هیچ قید و شرطیبپردازد و نیز پیمانکار نمی تواند دستور باطل کردن آن را بدهد،یا باید مدت اعتبار آن تمام شود یا اینکه کارفرما بخواهد آن را باطل کند.

1-ضمانت نامه شرکت در مناقصه:

کارفرما از پیمانکارانی که در مناقصه شرکت می کنند ضمانت نامه بانکی دریافت می کند که اگر در مناقصهبرنده شده و از امضای قرارداد خودداری کردند آن را به نفع خود ضبط نمایند.

2-ضمانت نامه پیش پرداخت:

در مقابل بخشی از مبلغ قرارداد (معمولاً 25% مبلغ کل قرارداد)که از پیش پرداخت می شود ضمانت نامه بانکی از وی اخذ می گردد.

3-ضمانت نامه حسن انجام کار:

این ضمانت نامه را کارفرما از پیمانکار اخذ می کند تا تضمینی باشد برای اینکه پیمانکار تعهدات قراردادی خود را کامل انجام دهد.رقم این ضمانت نامه معمولاً 5% کل مبلغ قرارداد است ولی بسته به توافق طرفین می تواند کمتر یا بیشتر باشد.

حمل کالا:

در قراردادهای خرید ماشین آلات و لوازم یدکی از خارج و یا قراردادهای پیمانکاری که مستلزم خرید وسایل از خارج از کشور می باشد مقرر میشود که فروشنده کالا را فوب (F.O.B)، سی اند اف(C&F) و… حمل نموده و تحویل خریدار خواهد داد.

هر یک از این اصطلاحات در تجارت بین الملل تعریف و آثار حقوقی شناخته شده ای دارند.

این اصطلاحات و تعاریف آنها در جزواتی تحت عنوان اینکوترمز(Incoterms) که هرچند سال یکبار توسط اطاق تجارت بین المللی پاریس منتشر می شود.

1-فوب(F.O.B):

        تحویل کالا در عرشه کشتی (Free on board)،یعنی فروشنده موظف است کالا را تا لبه کشتی در بندر آورده و از آنجا تحویل خریدار و یا نماینده آن بدهد و از آن به بعد هیچ مسئولیتی به عهده فروشنده نمی باشد.

2-سی اند اف(C&F)

فروشنده مسئولیتی برای بیمه کالا ندارد و بقیه آثار مانند سی آی اف است.

نمایندگی فروش و توزیع کالا:

کشور الف به شرکت تبعه کشور ب نمایندگی می دهد تا کالای او را بفروشد یا توزیع کند.

چند ماده خاص باید در قراردادهای نمایندگی فروش مورد توجه قرار گیرد.

1-قلمرو(Territory) در قرارداد باید قلمرو و کشور نماینده فروش مشخص باشد به دو علت 1-اصیل (صاحب حساب) به شخص دیگری نمایندگی ندهد(مگر اینکه نمایندگی غیر انحصاری باشد) 2-شخص در خارج از محدوده خود فعالیت نکند.

2-نوع کالا: :باید نوع کالا که نماینده حق فروش آن را دارد مشخص باشد.

3-نمایندگی انحصاری:قرارداد نمایندگی معمولاً انحصاری است.

4-کمیسیون:حق الزحمه نماینده درصدی از درآمد فروش کالا توسط وی است.

بیمه:

اجرای پروژه ممکن است موجب خسارت شود معمولاً در قراردادها پیمانکار مکلف       می شود پروژه را بیمه شخص ثالث کند همچنین متعهد می شود تجهیزات و ماشیت آلات پروژه را در طول ساخت تا زمان تحویل به کارفرما بیمه کند.

رعایت استانداردها و اصول فنی:

رعایت استانداردها واصول فنی از جمله تعهداتی است که باید در قراردادهای پیمانکاری گنجانده شود اگر پیمانکار با عدم رعایت آنهخا موجب خسارت شود مسئول شناخته می شود.

اطلاعات محرمانه:

در قراردادهای مهم پیمانکاری که مستلزم استفاده از مدارک و اطلاعات فنی انحصاری هستند و قراردادهای اعطای لیسانس مقرر می گردد که اطلاعات نباید فاش گردد در غیر اینصورت متخلف باید خسارت وارده را بپردازد.

رعایت و تغییر قوانین:

مقرر می شود که پیمانکار موظف است تمام قوانین دولتی را رعایت کند و اگر در طی انجام کار قوانین تغییر کرد کارفرما موظف است در صورت افزایش هزینه پیمانکار آنها را جبران کند و بلعکس.

تغییر اوضاع واحوال:

در قراردا دهای کلان بین الملللی ماده مهمی وجود دارد به نام ماده “تورم” یا “تغییر اوضاع و احوال ”   یا ماده “سختی ” طبق این مواد اگر بعد از امضای قرارداد اوضاع کشور دگرگون شد طرفین حق دارند یا قرارداد را فسخ نماید یا مواد آن را به نحوی اصلاح نمایند که با اوضاع جدید سازگار باشد.

در قراردادهای داخلی تحت عنوان “تعدیل” قیمت در قرارداد پیش بینی می گردد.

فورس ماژور:

گاهی به علت حوادث غیر مترقبه مانند جنگ،سیل و … پروژه تعدیل می شود یا برای همیشه غیر قابل اجرا خواهد بود به این دلیل در قراردادها ماده ای تحت عنوان فورس ماژور کنجانده می شود و در آن تکلیف قراردادو طرفین پروژه در صورت بروز حوادث قهری معلوم می شود.

تغییر مقدار کار :

در طول اجرای قرارداد کار فرما یا خریدار ممکن است بخواهد مقدار کالا یا کار را افزایش دهند معمولاً این حق در قراردادها به آنها داده می شود ولی نباید از 25 % مقدار اولیه تجاوز کند.

تاخیر در انجام کار:

در قراردادها ممکن است کار با تاخیر انجام شود در اینگونه قراردادها معمولاً جریمه تاخیر پیش بینی می شود در بعضی قراردادها بخصوص قراردادهای بین المللی سقفی برای این جریمه در نظر گرفته می شود.

رفع نواقص:

بعد از اتمام پروژه موقتاً کار تحویل کارفرما می شود از آن به بعد دوره ای تحت عنوان دوره نواقص شروع می شود که در این دوره کار مورد آزمایش قرار می گیرد در صورت وجود مشکل پیمانکار موظف به رفع مشکل است و بعد از آن کار به طور دائم تحویل کارفرما می شود.

وا گذاری قرارداد:

گاهی ممکن است که پیمانکار بخواهد قسمتی از کار را دیگری منتقل کند در این صورت کارفرما باید بداندو باید در قرارداد مشخص شود و اگر کارفرما راضی نیست باید در قرارداد صریحاً اعلام کند.

قانون حاکم:

در قراردادهای بین المللی ماده ای وجود دارد که قانون حاکم برقرارداد را مشخص     می کند اگر در ارتباط با قرارداد اختلافی بین طرفین بوجود آید و به دادگاه مراجعه کنند قاضی با توجه به شرایط قرارداد در بین آنها داوری می کند.

در ارتباط با تعیین قانون حاکم ماده 968 قانون مدنی تکلیفی را مقرر داشته که با توجه به آن وضعیت قراردادها چنین می شود.

1-اگر قرارداد بین دو ایرانی باشد چه در خارج از کشور و چه در داخل کشور قانون حاکم ایران بر آن قضاوت خواهد کرد.

2-اگر قرارداد بین یک ایرانی و یک خارجی باشد اگر در داخل ایران منعقد شده باشد قانون ایران بر آنها اعمال خواهد شد.

3-اگر قرارداد بین یک ایرانی و یک خارجی در خارج از کشور منعقد شده باشد با توجه به قرارداد قانون کشور خارجی بر آنها اعمال خواهد شد.

حل اختلاف:

در قراردادهای بین المللی پیشبینی می شود در صورت بروز اختلاف دادگاه یا داور به آن رسیدگی خواهد کرد.در قراردادهای داخلی به چنین ماده ای نیاز نیست.چون در صورت بروز اختلاف به دادگاه ایرانی مراجعه می شود یا اگر نخواهد چنین شود داوری را مشخص کرده و در صورت اختلاف به آن شخص مراجعه می کنند.

در قراردادهای بین المللی باید حتماً ماده حل اختلاف وجود داشته باشد.

همچنین دو طرف می توانند داوری را برای خود انتخاب نموده و آنها هم یک نفر را به عنوان داور انتخاب کنند و به مشکل رسیدگی شود.

در اصل 139 قانون اساسی قید و بندهایی برای رسیدگی به اختلافات وزارتخانه ها و شرکتهای دولتی با دیگران قرارداده شده است. در این موارد نمی توان داور انتخاب کرد مگر اینکه هیئت وزیران رجوع به داوری را تصویب کرده و به اطلاع مجلس برساند.

فسخ قرارداد:

در تمام قراردادها ماده ای به عنوان فسخ قرارداد آورده می شود تا در صورت وجود هر مشکل و فسخ کردن قرارداد تکلیف کارهای انجام شده و باقی مانده مشخص شود.فقط هرکدام از طرفین که قصد فسخ قرارداد را دارند باید یک ماه یا دو ماه قبل به طرف دیگر خبر دهند (به صورت کتبی)

زبان و آدرس قرارداد:

قراردادها معمولاً به دو زبان انگلیسی و فارسی نوشته می شود در صورت مفهوم نبودن قرارداد متن انگلیسی آن مورد قبول است زیرا قراردادها اول به زبان انگلیسی نوشته   می شود و بعد به فارسی ترجمه می شود،همچنین زبان اصلی مذاکرات و قراردادها اانگلیسی است.

در طول اجرای قرادادها معمولاً دو طرف بوسیله ارسال فکس و نامه با هم در ارتباط هستند و آدرس آنها در قرارداد آورده شده است اگر این اطلاعات به آدرس دیگری فرستاده شود اعتباری ندارد.