توانمند سازی اجتماعی ؛ بافت فرسوده آبکوه مشهد

-بافت قلعه آبکوه مشهد که در گذشته روستایی در حاشیه شهر مشهد بوده است با توسعه افقی شهر در محدوده شهر قرار گرفته که به دلیل ریشه های عمیق اجتماعی و تاریخی به آسانی خود را با بافت جدید شهر تطبیق نداده است.اکنون بافت مزبور به مثابه بافتی ارگانیک، فرسوده و بسیار متراکم است که در تعارض با حوزه های همجوار خود از نظر خصوصیات کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار گرفته است.

• معرفی محدوده :

-کلانشهر مشهد مقدس، به لحاظ تقسیمات شهری دارای ۱۲ منطقه شهری بوده که محله آبکوه در منطقه 1 شهرداری قرار گرفته است. این محله از شمال به محور آپادانا و از شرق به میدان و خیابان راهنمایی و سازمان آب، از غرب به دستغیب ۳۳ و خیابان فرهاد و از جنوب به فلسطین ۲۹ محدوده می گردد. محور دستغیب بافت این محدوده را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم نموده است.

-قلعه آبکوه، پیش از توسعه فیزیکی شهر مشهد به شکل روستایی در فاصله ۷ کیلومتری غرب آن قرار داشته و با انجام مطالعات طرح جامع شهر در سال ۴۹-۱۳۴۶ و تصویب آن در سال ۱۳۵۱ در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ، اراضی بایر پیرامون قلعه در مسیر توسعه قرار گرفت.

-در سال ۶۲-۱۳۶۱ با اجرای طرح تفصیلی به منظور پیوند قلعه به عنوان محله جدید شهر با محدوده مرکزی شهر مشهد، بافت قدیمی آن به وسیله احداث یک محور ارتباطی از هم گسیخته شد و بافت به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد. به این ترتیب تحولی عمده در حاشیه این مسیر اتفاق افتاد و به یک محور ارتباطی - اقتصادی عمده تبدیل شد. اما بعد از این به دلیل عدم اجرای سایر پیشنهادات طرح تفصیلی، دیگر بخشهای بافت در شرایط سنتی خود باقی ماند

-امروزه ضعف کالبد- عملکردی در بافت، کمبود تسهیلات و تاسیسات شهری در این پهنه ارگانیک شهری از یکسو و تهی شدن آن از نشانه های شهری و عناصر با ارزش تاریخی از سوی دیگر، این بافت به پهنه ای آسیب پذیر و فاقد کیفیت زندگی شهری، روند توسعه شهر نمود یافته است .

-این محله در طرح جامع شهر، در حوزه برنامه ریزی میانی غربی با مساحتی در حدود 29 هکتار بصورت پهنه ای با کیفیت زیستی، کالبدی و عملکردی ضعیف در مجاورت پهنه هایی از شهر با کیفیت بالای کالبدی و عملکردی، محورهای عمده خدمات در مقیاس شهر و فراشهری قرار گرفته است و مطابق با سرشماری سال ۸۵ جمعیتی در حدود ۸۳۵۰ نفر را در خود جای داده است.

- احیای بافت فرسوده آبکوه با ارتقای کیفیت زندگی ساکنین آن و کاهش اختلافات اجتماعی اقتصادی آنان با پیرامون آن می تواند بستر تحقق عدالت اجتماعی را در پیشبرد اهداف اسناد فرادست فراهم کند.

-عملیات اجرایی طرح نوسازی و بهسازی آبکوه از ابتدای سال ۱۳۹۱ شروع شده است. با گذشت حدود ۵ سال از آغاز آن ، شاهد استقبال زیادی از سوی اهالی نبوده و صرفا تملک در بافت آبکوه آن هم به صورت پراکنده نتیجه آن می باشد.

-در این پاورپوینت، موانع اجرایی از سه دیدگاه متفاوت زیر بررسی شده است :

• الف ) دیدگاه متولیان طرح ( شهرداری )
• ب ) دیدگاه مشاور ( شرکت فرنهاد )
• ج ) ساکنین محدوده آبکوه

- با توجه به مجموعه مطالعات میدانی ، شامل نتایج پرسشنامه ها، مصاحبه ها و مشاهدات محلی و همچنین طرح های مطالعه شده در این محدوده، جدول swot   که نشانگر نقاط قوت و ضعف درونی و فرصت و تهدید بیرونی است  در این پاورپوینت ارائه شده است .

-این تحقیق سعی بر آن دارد تا با طرح سوالات اساسی در خصوص این بافت، فرآیند توانمندسازی اجتماعی را با تاکید بر مشارکت مردم در بهسازی و بازسازی این محدوده بررسی و نتایج تحلیلی آن را با استفاده از مطالعات نظری و میدانی ارائه نماید.

-تاکید مقاله حاضر دستیابی به یک روش مشارکتی و متناسب با خواست محدوده مورد مطالعه می باشد که کمترین مقاومت را از سوی مردم به همراه داشته باشد. زیرا رضایت مردم ، شرط لازم نه کافی عملیاتی شدن هدف نوسازی می باشد.

برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.

- منبع : فایل پی دی اف مقاله ای به همین نام ارائه شده در " دومین کنفرانس ملی شهرسازی ، معماری ، عمران و محیط زیست " در هفده صفحه ( اصل فایل مقاله،همراه با پاورپوینت اقتباسی از آن قرار داده شده است)

• سایر فایل های کمکی :

-فایل پی دی اف مقاله ای با عنوان "  آسیب شناسی مشارکت مردمی در نوسازی و بهسازی بافت محله آبکوه شهر مشهد "  ارائه شده در فصلنامه تحقیقات جغرافیایی – 17 صفحه

-فایل پی دی اف  مقاله ای با عتوان " شناسایی عوامل موثر جهت کاهش آسیب پذیری در بافت های فرسوده شهری بر اساس ملاحظات پدافند غیر عامل ؛ نمونه موردی بافت فرسوده قلعه آبکوه مشهد " – 17 صفحه

-فایل پی دی اف " طرح اعتلای کیفیت حیات شهری آبکوه ؛ امکانسنجی و ارزیابی اقتصادی محدوده مورد نظر جهت انتشار اوراق مشارکت " تهیه شده توسط شهرداری مشهد در 36 صفحه