بررسی جامع روستای میمند ( 103 اسلاید )

روستاي صخر‌ه‌اي ميمند از كهن‌ترين سكونت‌هاي بشري در ايران و جهان است كه قدمت آن را تا 12 هزار سال تخمين زده‌اند. نقوش 10 هزار ساله و سفال هاي 6 هزار ساله از جمله اسناد به دست آمده‌اي هستند كه بر قدمت باستاني روستاي صخره‌اي ميمند گواهي مي‌دهند.

میمند شهربابک روستایی صخره‌ای و دستکند با چند هزار سال قدمت یادآور دورانی است که انسان‌ها خدایان خود را در بلندای کوه‌ها جستجو می‌کردند و کوه، نشانه استواری و توان و پایداری و اراده شناخته می‌شد.

منازل مسكوني اين روستاي صخره‌اي، منازلي غار مانند هستند كه در انتهاي كيچه‌ها (كوچه‌ها) كه در دل شيب‌دار تپه‌ها به عمق فرو رفته‌اند، ايجاد شده است. مدرسه قديمي، حمام، حسينه، مسجد، آتشكده و معبد اوستا، همگي با تيشه عزم و همت اراده نيكانمان در دل اين صخره‌ها تراشيده شده‌اند.

ازآنچه که از دل کوه کنده ‌شده به ‌عنوان مصالح ساختمانی برای درست کردن کوچه، گرفتن شیب تپه، ورودی خانه، آغل، مستراح و امثال آن استفاده‌ شده است. هرچند این سبک معماری، بسیار ساده به نظر می‌رسد اما با توجه به اینکه در دوران امروز این سبک از خانه‌سازی متداول نیست، بازدید از روستای میمند را بسیار جذاب کرده است.

میمند با نام «دهکده صخره‌ای میمند» در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۱۳۵ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این روستا همچنین در سال ۲۰۱۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت .

• موقعیت میمند :

اين روستا در 3۰ كيلومتري شهر بابک قرار داشته و جاده آسفالته اين روستا از مسيري داراي مناظر طبيعي زيبا و چشم نواز مي‌گذرد.

میمند در منطقه‌ای مستقل و نیمه‌ خشک در انتهای دره‌ای واقع در جنوب رشته‌کوه‌های مرکزی ایران قرار دارد.

• بافت روستای میمند :

عناصر تشکیل دهنده بافت روستای میمند با توجه به شکل توپوگرافی، جنس زمین و امکانات دسترسی در کنار یکدیگر آرایش یافته اند.

 راسته اصلی درون روستا به تبعیت از درّه موجود از ورودی تا بن میمند امتداد یافته است.

فضاهای عمومی روستا در امتداد این راسته شکل گرفته و با ورود امکانات و تأسیسات جدید مانند بسیاری از روستاها، مراکز خدماتی در مدخل ورودی روستا مستقر شده اند که کاملا با معماری روستا متفاوت هستند .

به علت شيب اطراف دره ميمند، خانه ها در چهار يا پنج طبقه بر روى هم قرار گرفته اند. ارتفاع داخلي اين خانه ها دو متر و داراى وسعتى نزديك به  16تا  20مترمربع است. با وجود دماي بالاي منطقه، خانه ها بسيار خنك می باشند.

 يك راهرو با شيبى تند به  طرف بيرون (كيچه) از ورودي تا درون خانه ادامه می يابد. در سمت راست هر كيچه يك اطاق و در سمت چپ آن اتاق ديگرى و يك اتاق نيز در روبروى ورودى قرار دارد. اتاق روبرو براى نشيمن و اتاق هاى دست راست و چپ جهت انبار و آغل حيوانات در زمستان استفاده می شود.

• دلایل شکل گیری روستای دستکند میمند عبارتند از:

شرایط اقلیمی و جغرافیایی (که امکان تأمین معیشت و سکنی گزیدن را فراهم آورده است )

شکل خاص ناهمواری ها و زمین شناسی که به صورت طبیعی امکان اولیه سکونت را در دامنه کوه ایجاد نموده است.

 مسئله اقتصاد و صرفه جویی که بهره گرفتن از این مکان، به عنوان حداقل سرپناه مناسبی برای آن بوده است.

امنیت و نظام اجتماعی: واقع شدن روستا در گلوگاه، دفاع در برابر طوایف مهاجم و غارتگر را برای اهالی ممکن می ساخته و حضور برج های دفاعی بر تپه های اطراف و حضور قلعه بر بام روستای میمند از نکات مؤیّد این امر است .

• مردم شناسی روستای میمند :

اهالی میمند، کشاورز و دامدار نیمه‌عشایری هستند. آنها دام‌های خود را در مراتع کوهستانی پرورش می‌دهند و در فصل بهار و پاییز در سکونتگاه‌های موقت زندگی می‌کنند .

اهالی ميمند 4 ماه از سال را در مراتع،4 ماه را در باغها و مابقی را در روستا زندگی می کنند.

ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آن‌ها هنوز از کلمات پارسی پهلوی استفاده می‌شود.

آنچه روستای میمند را از یک سایت باستانی صرف متمایز می‌کند، جریان زندگی سنتی در دل کیچه‌های صخره‌ای است. میمند یک “موزه زنده” است که در آن، مردم محلی با حفظ آداب و رسوم کهن و گویش‌های باستانی، تصویری اصیل و دست‌نخورده از گذشته را به نمایش می‌گذارند.

• مسجد روستای میمند :

روستا يک مسجد دارد که زيربنای آن حدود 120 متر است و به شکل مدور ساخته شده است.  قسمت نمازخانه زنانه با نمد از مردانه جدا شده است. ارتفاع سقف آن حدود 2 متر است و سه ستون سنگی دارد.

محراب مسجد هم در داخل سنگ حفر شده و ارتفاع آن حدود يک متر است. ديوارها و سقف مسجد بر خلاف ساير خانه های روستايی سفيد رنگ است، گفته می شود دليل اصلی آن اين است که در آنجا تاکنون آتشی روشن نشده است.

• حمام روستای میمند :

حمام روستا ساختاری جالب دارد و مثل ساير خانه های روستا در سنگ ساخته شده است. فضای داخلی مشتمل بر راهرو ، رختکن، گرمخانه و خزينه است که با استفاده از سنگ لاشه و ملاط ساروج از هم تفکیک شده اند.

با گذر از ورودی حمام به رختکن می رسد که در وسط آن حوضی به عنوان پاشويه وجود دارد. گرمخانه در کنار خزينه قرار دارد و برای برداشتن آب از آن جهت شست و شو، حوضچه کوچکی دارد. آب خزينه از چشمه ای در نزديکی حمام تامين می شود.  تون حمام که مسير ورودی آن ، خارج از حمام است در زير خزينه قرار دارد.

• خانه ها و معماری روستای میمند :

خانه‌هاي اين روستا مانند روستاي كندوان آذربايجان شرقي در حفره‌هايي كه در دل كوه تعبيه شده‌اند، بنا شده است.

در ميمند 374 حفره در دل كوه كنده‌كاري شده كه هم اكنون به دلايل مختلف ، تعدادي از آن‌ها از سكنه خالي شده‌اند.

در درون خانه‌هاي ميمند كه در يك حفره جاي گرفته‌اند؛ خانه، فضاهاي مسكوني، اتاق‌هاي پذيرايي، انبار و ديگر بخش‌هاي مرتبط با خانه قرار دارند.

کل یک خانه که ممکن است شامل یک یا چند اتاق و اصطبل باشد یک «کیچه» است.

هر کیچه یک ورودی مشترک دارد و در پاگرد ممکن است طویله در یک سو و اتاق نشیمن در طرف دیگر باشد.

همه کیچه‌ها یک ساختار ندارند. هم اندازه و هم تعداد اتاق‌ها متفاوت است.

اندازه این اتاق‌ها که البته از نظر هندسی منظم نیستند، متفاوت است و یک اتاق ۳×۴ به بلندی ۹۰/۱ تا ۱۰/۲ متر معمولی است و بزرگ‌ترین کیچه از ۹۰ متر مربع تجاوز نمی‌کند.

دمای این اتاق‌ها حدود ۵ درجه متفاوت با بیرون است. بدین معنی که در تابستان خنک و در زمستان گرم‌تر هستند. این سازگاری محیطی، یکی از دلایل اصلی بقای روستای تاریخی میمند در طول قرون متمادی است.

اين ساختمانها از نظر آسايش حرارتي بسيار پايدار مي‌باشند، به خاطر اينكه بدنه آنها سنگ يك پارچه است و در داخل زمين قرار دارند و به همين دليل براي سده‌هاي طولاني، مسكن اهالي اين منطقه بوده‌اند .

معماري خانه هاي ميمند به دليل نوع ساخت از عجايب موجود در جهان بوده و نشان هنرمندي و سخت كوشي مردم اين روستا است.

تقريباً تمام بناهاي عمومي از قبيل حمام، مسجد، مدرسه و منازل مسكوني ميمند در دل كوه كنده شده اند.

 خانه ها داراي چند اتاق تو در تو و فاقد نورگيري است و نورگيري بناي حمام از طريق منافذي كه به عنوان پنجره تعبيه شده اند صورت مي گيرد.

قريب سيصد كوچه در روستاي ميمند در دل سنگ فرو برده شده است. عبور از كوچه هاي سنگي ميمند گذر از قلب تاريخ كهن اين سرزمين مي باشد.

خانه هاي قديمي روستا مانند مناره هايي در دل كوه كنده شده اند. جنس كوه از سنگهاي رسوبي سخت است و اتاقهايي كه در آن كنده شده اند بسيار مستحكم مي باشند. در اين خانه هاي مناره اي شكل ، اتاق ها و پستوها داراي راهرو و ستون هستند. و معماري روستايي ويژه اي را به نمايش مي گذارند و ناحيه استقرار انساني در نواحي مركزي ايران محسوب مي شوند.