معماری در ادبیات

-معماری ایران دارای استمراری بوده، که هرچند باره بر اثر کشمکش های داخلی یا هجوم خارجی دستخوش فترت یا انحراف موقتی شده، با این همه به سبکی دست یافته که با هیچ سبک دیگری قابل اشتباه نیست. این مطلب حتی در مواردی که جزئیات براثر ضرورت یا اوضاع و احوال تغییر کرده باز درست است. تأثیرمعماری در ادبیات ایران انکارناپذیر است.

-گاهی بازمانده یک اثر معماری چنان عبرت انگیزو جذاب است که دست مایه ای برای سرودن یک شعرماندگار می شود. شاعر با نگاهی هنرمندانه تأثیر یک اثر معماری را بیش از سخن خود می داند آن هم نه شاعری عادی بلکه شاعری توانمند که فخرفروشی وخودستایی های او در ادبیات زبانزد است. وی معماری را گویاتر از سخنان عبرت انگیزخود می داند و درچالشی پنهانی، مهارت خود در بهره گیری از محیط بیرونی را به رخ می کشد.

-قصیده ایوان مدائن مرثیه‌ای بر پادشاهان ایران است که توسط خاقانی هنگام عبور از مداین و دیدن طاق کسری سروده شده‌است. شاعر این اثر را در زمان بازگشت از سفر حج سروده و شهرت قصیده مذکور به اندازه‌ای است که گویند خاقانی «با این اثر در میان مردم عامه شناخته شده‌است.» ایوان مدائن ۴۲ بیت دارد.

-ایوان مدائن محتوایی اندوه‌ بار و عبرت‌انگیز دارد و خاقانی ضمن اشاره به شکوه از دست رفته و «بریان بودن جگر دجله» از آن، ویرانه‌های طاق کسری را «به زبان حال به آواز داد و به گوش دل از آن آواز شنید… با زبان دل از خود می‌پرسد اگر سرنوشت بارگاه داد چنین باشد، سرنوشت ستم‌کاران چه خواهد شد» و از «دل عبرت‌بین» می‌خواهد که ایوان مدائن را «آیینه عبرت» بداند

-ادبیات و معماری هر دو ریشه در فرهنگ و عقاید سازندگان آن دارد. تأثیر متقابل آن را با بررسی در ادبیات هر دوره می توان دید. شاعران اصطلاحات خاص ساخت و ساز و معماری را دست مایه ی سرودن اشعار زیبا قرار داده اند و در داستان های حماسی و اسطوره ای هم به کاخ ها و بافت های شهری اشاره شده است که به وسیله آن می توان با ویژگی های اقلیمی، معماری و فرهنگ ایرانیان آشنا شد که این یافته ها برای پژوهشگران هر دو رشته می تواند؛بسیار سودمند باشد.

-لازم است وجوه مختلف تمدن را در یک پیوستگی هماهنگ به عنوان بستر زیست انسان در نظر گرفت و تأثیر متقابل معماری و ادبیات را در آثار فاخر ادبی بررسی کرد.