بررسی جامع طراحی خانه سالمندان به همراه معرفی نمونه های موردی (280 اسلاید)

با افزایش مشکلات جامعه کنونی افراد ناچاراً از یک تعداد اصول رفتاری مناسب انسانی عدول کرده و مجبور می شوند ، بهترین عزیزان خود را به محلهایی بنام خانه سالمندان بسپارند .

البته از طرفی واقعا نمیتوان گفت این کار یک نوع رفتار ناشایست می باشد ، چرا که شرایط زندگی انسان ماشینی چنان او را سرگم مسایل روزمره نموده که گاها خود را نیز فراموش کرده تا حدی که حتی برای فرار از مشکلات شان به فکر خودکشی نیز می افتد .

زندگی ماشینی با تمام بی رحمی های خود امکاناتی را نیز برای رفاه افراد مخصوصا سالمندان فراهم آورده است .

تعدادی از سالمندان به خاطر بیماریهای خاص مثل بیماریهای شدید روانی یا مشکلات حرکتی قادر به انجام کارهای روزمره خود نبوده و از طرفی فرزندان و خانواده های آنها نیز به علت کار روزانه خود و یا نبود جا برای نگهداری از این سالمندان مجبور می شوند آنها را به خانه های سالمندان بسپارند.

امروزه سرای سالمندان به عنوان محلی ناگزیر برای اسکان تعدادی از سالمندان که جایی را برای زندگی ندارند یا وضعیتی دارند که خانواده ناچار به سپردن آنان به این اماکن هستند ، به شمار می رود اما همین اماکن نیز باید استانداردهایی را فراهم کند .

پا گذاشتن به دوره سالخوردگی با بروز تغییرات جسمانی متعددی همراه است که توانایی‌ها و قابلیت‌های جسمانی فرد را محدود می‌کند. به همین دلیل محیط زندگی سالمند باید طوری طراحی شود که او با تمام بیماری‌ها، محدودیت‌ها و ناتوانی‌های احتمالی خود بتواند به راحتی در آن زندگی کند.

ویژگی‌های لازم برای این محیط، یعنی سرای سالمندان را از چند نگاه می‌توان بررسی کرد که در این پژوهش این موارد در پنج فصل مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل اول : بررسی ویژگی های مختلف دوران سالمندی

در این فصل ، ابتدا تعریفی از سالمند ، پدیده سالمندی و سن آغاز پیری ارائه می شود .

در ادامه تاریخچه و پیدایش خانه های سالمندان در ایران و جهان و دلایل سیر صعودی استفاده از خانه های سالمندان ، ناشی از افزایش جمعیت سالمندان و تغییر ساختار جمعیتی در جهان ، مورد بررسی قرار می گیرد .

سپس بحث مهم روانشناسی سالمندان ، آشنایی با خلق و خوی ایشان و عوامل رسیدن به سالمندی و اثرات آن از قبیل افسردگی ، بی خوابی و ... بررسی می شود .

در انتهای این فصل ، نیازهای سالمندان دسته بندی شده و انواع تفریحات سالمندی بیان می گردد .

فصل دوم : بررسی ضوابط طراحی خانه سالمندان

با توجه به مطالب مربوط به ویژگی های دوره سالمندی و توجه به اين مسئله مهم که هر چه افراد پيرتر مي شوند، بيشتر به سمت خانه تمايل پيدا مي کنند و اهميت خانه به عنوان پناهگاه، هر چه بقيه عوامل اجتماعي از زندگي فرد محو مي شوند، افزايش مي يابد و همچنين از آن جا که آسايشگاه هاي کنوني غالبا در اماکني تشکيل شده اند که براي اين کار ساخته نشده و اغلب آنها شرايط رفاهي و ايمني لازم براي زيستن سالمندان را ندارند، لذا تحقيقات مبني بر ارائه ضوابطي کامل و مناسب جهت طراحي اين گونه خانه سالمندان بسيار لازم و ضروري است و همچنين لازم است تا مسائل خاص سالمند در تعيين ضوابط معماري و شهرسازي مورد توجه قرار گيرد.

در این فصل ابتدا ویژگی های فيزيولوژيکي سالمندان که باید در طراحی فضاها مد نظر قرار بگیرند ، معرفی می شوند :

• الف) ضعف بينايي
• ب) ضعف شنوايي
• ج) ضعف لامسه
• د) ضعف ماهيچه اي و حرکتي
• ه) بيماري هاي قلب و عروق
• و) تغييرات ظاهري
• ز) ضعف حافظه

پس از بررسی ویژگی های فيزيولوژيکي  سالمندان، رهنمودهایی برای طراحی فضاهای سبز برای سالمندان ارائه می شود که با رعایت این موارد در طراحی فضا برای سالمندان می توان محیط مناسب و دلنشینی را برای این افراد به وجود آورد.

در ادامه  حداقل استانداردهای لازم برای تأسیس سرای سالمندان در کشور توسعه‌یافته‌ای مانند انگلستان به شرح زیر ارائه می گردد :

• اتاق های خانه سالمندان
• دستشویی و توالت‌ خانه سالمندان
• سالن‌ها و اتاق نشیمن خانه سالمندان
• سالن تفریح و ورزش خانه سالمندان
• ویژگی های محیطی خانه سالمندان
• اقدامات ایمنی و محافظتی خانه سالمندان
• نیازهای طبی سالمندان
• نیازهای فرهنگی و مذهبی سالمندان
• تغذیه سالمندان

یک سالمند در فضای زندگی اش نیز نیازمند امکانات و تجهیزات متعددی است که در ایجاد آسایش جسمی و آرامش روحی او نقش بسزایی دارند. پرداختن به دکوراسیون فضای زندگی سالمندان نیز بخش مهمی از این مبحث را تشکیل می دهد که در انتهای این فصل توصیه های کاربردی در مورد دکوراسیون فضای زندگی سالمندان بیان می گردد .

فصل سوم : معرفی نمونه های خارجی خانه سالمندان

در این فصل پنج نمونه خارجی از خانه های سالمندان ، معرفی و مورد بررسی قرار می گیرد :

نمونه اول : Humanitos Bergweg

نمونه دوم : اقامتگاه سالمندان وزوکو

نمونه سوم : خانه سالمندان دو اوورلوپDe Overloop

نمونه چهارم : Nursing home in Alc cerdo Sal

نمونه پنجم : آسایشگاه پراویدنس ماونتِ شهر سیاتل

فصل چهارم : معرفی خانه سالمندان فرزانگان

   مرکز توان بخشي و نگهداري سالمندان فرزانگان در شمال تهران، در منطقه شهرک غرب واقع شده است. اين مرکز در ابان ماه سال 1376 با گردهمايي تعدادي از پزشکان به عنوان اولين مرکز نگهداري سالمندان که با تکيه بر اصول نوين علوم توان بخشي و پزشکي طراحي شده است، بنيان گذاري گرديد.

مرکز سالمندان فرزانگان در حال حاضر در سه مجموعه مستقل ويلايي که هر سه در شهرک غرب است واقع شده است. اين مجموعه داراي فضاي سبز منتسب مي باشد.

اتاق هاي اين مجموعه به صورت يک، دو و سه تخته مي باشد که بنا به انتخاب خانواده و سالمندان در اختيار آن ها قرار مي گيرد. اکثر اتاق ها داراي سرويس هاي کامل بهداشتي به صورت مستقل هستند و در ساير موارد هر دو اتاق از يک سرويس بهداشتي برخوردار مي باشد.  مجموعه فرزانگان از اشپزخانه و رختشوي خانه برخوردار است

در این فصل این نمونه خانه سالمندان ایرانی معرفی و بررسی می شود .

فصل پنجم : نمونه اجرای طرح خانه سالمندان در سایتی در شهر ارومیه

  بر اساس مطالعات صورت گرفته و بهره گيري از منابع مستند از جمله ضوابط طراحي معماري خانه هاي سالمندان، تدوين شده توسط مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن و دستورالعمل سازمان بهزيستي درباره طراحي مجموعه خانه سالمندان و ... فضاهاي مورد نياز در اين مرکز شناسايي گرديده، در اين راستا تلاش گرديده تا علاوه بر وجود فضاها و بخش هايي که لحاظ کردن آن ها در طراحي الزامي مي باشد، با توجه به شرايط و ويژگي هاي سالمندان و خواسته هاي متفاوت آن ها، فضاهايي نيز براي بالا بردن امکانات و کيفيت زندگي در اين مجموعه در نظر گرفته شود.

البته براي بهره مندي از يک مجموعه متفاوت و داراي امکانات لازم، که بتواند پاسخگوي تمامي نيازهاي سالمندان باشد، مطمئنا فضاهاي بيشتري را نيز مي توان به اين مجموعه اضافه کرد.

فضاهاي موجود در اين مجموعه در قالب 6 بخش زیر در نظر گرفته شده است :

1- بخش نگهداري – اقامتي

2- بخش خدماتي

3- بخش اداري

4- بخش درماني و توان بخشي

5- بخش تفريحي و فرهنگي

6- بخش ارتباطي

 هيچ بخشي از محيط مصنوع نبايد به طور جداگانه و خاص براي ناتوانان ساخته شود، بلکه بايستي محيطي فراهم نمود که همه افراد بتوانند از آن استفاده کنند.  بر اين اساس محيط مناسب سالمندان باید داراي شرايط خاص زير باشد :

• اجتناب از موانع معماري و برطرف کردن آن ها
• ايجاد تغييرات لازم در سطوح و پله ها
• دادن ابعاد کافي به بازشوها
• فراهم نمودن محيطي مناسب از نظر شرايط خاص روحي و رواني سالمندان

در ادامه  این فصل ضوابط عمومي معماري براي محيط مصنوع ارائه مي گردد :

• سطوح
• سطوح شيب دار
• بازشوها
• يله دستگيره
• علائم و تجهيزات
• پله
• آسانسور
• راهرو
• سرويس بهداشتي
• ساير مقررات

سپس ضوابط اختصاصی طراحي معماري خانه سالمندان بیان می گردد :

• الزامات عمومي
• مکانيابي
• سرانه ها
• سطوح کف
• فضاهای اصلی

در انتهای این فصل ، تصاویری از سایت پروژه انتخابی ، دسترسی ها ، پلان ، برش ، طرح سه بعدی و نمای داخلی پروژه ارائه می گردد.

این پاورپوینت در 5 فصل و 280 اسلاید ، به طور کامل ویژگی های دوره سالمندی و ضوابط و اصول طراحی خانه های سالمندان را مورد بررسی قرار می دهد .

• فایل های کمکی :

1-فایل پی دی اف مقاله ای با عنوان " طراحی خانه سالمندان با رویکرد معماری اکلکتیک " نوشته مینا حلیمی و ماندانا حلیمی در 18 صفحه ارائه شده در مجله تجلی هنر در معماری و شهرسازی

2-  فایل پی دی اف با عنوان " طراحی خانه سالمندان با رویکرد تعاملات اجتماعی " نوشته خسرو احمدی ازاد و سمیه برسی در 14 صفحه ، ارائه شده در دومین همایش عمران ، معماری و شهرسبز پایدار

3-فایل پی دی اف مقاله ای با عنوان " معماری برای جوانان دیروز ، با بررسی مولفه های محیطی " نوشته تارا شاه جهانی و مهرداد یوسف زمانی در 9 صفحه

• توجه : اگر فقط به بخش هایی از این پاورپوینت نیاز دارید ، به لینک های زیر مراجعه نمائید :

پاورپوینت مربوط به بخش  نمونه های موردی خارجی و ایرانی خانه سالمندان

پاورپوینت مربوط به بخش اصول و ضوابط معماری خانه سالمندان