بررسی اصول و ضوابط طراحی معماری خانه سالمندان

• ضرورت طراحی خانه هاي سالمندان به عنوان جزئی از بافت شهری :

امروزه براي سالمندان آسايشگاه هايي برپا مي شود که در آن خدمات بهداشتي انجام گرفته و وسايل ضروري برايشان تهيه مي شود. اما مسئله مهمي هنوز بي جواب مانده و آن مسئله طرد شدن سالمند از جامعه و انزواي ايشان است.

از آنان نبايد تنها حمايتي ايستا به عمل آيد و آنان را مانند يادگار قديمي در موزه حفظ کرد ، بلکه از آنجا که هنوز مي توانند و بايد در حمايت از جامعه موثر و سهيم باشند، بايد با آنان چون ديگر گروه هاي مردم رفتار شود يعني از حمايتي پويا و متقابل برخوردار گردند.

البته شکل زندگي سالمندان با شکل زندگي مردم عادي متفاوت است. همانطور که شکل زندگي کودکان نيز با بزرگسالان فرق دارد و به اين ترتيب همانطور که در طرح شهرها کودکستان براي حمايت از کودکان داير مي شود ، براي سالمندان نيز يايد مرکزي در نظر گرفته شود.

اما سهم سالمندان چيزي بيش از يک آسايشگاه سالمندان يا يک پانسيون است که از روي نقشه هاي شهرسازي با يک لکه رنگي مشخص مي شود. آنها بايد در جامعه سهيم باشند و محيط زيست شان نيز نبايد منفک از بافت زنده شهري باشد. نه يک باشگاه سالمندان و نه يک نوانخانه جوابگو اين نياز نيستند.

مکان سالمندان بايد جزء يا اجزائي از بافت شهري باشد که وظيفه اش نه جدا کردن آنان بلکه دادن نظم به حال و وضع ايشان است. نظم و قراري که به زندگي آنان مفهوم و ارزش مي بخشد و روابطش را با ديگر بخش هاي جامعه به شکلي مطلوب و مقبول در مي آورد. سلامت روحي، جسمي سالمندان و ارتباط آنان با جامعه نسبت مستقيم با هم دارند.

• ضرورت توجه به ضوابط طراحی خانه سالمندان :

هر چه افراد پيرتر مي شوند، بيشتر به سمت خانه تمايل پيدا مي کنند و اهميت خانه به عنوان پناهگاه، هر چه بقيه عوامل اجتماعي از زندگي فرد محو مي شوند، افزايش مي يابد و همچنين از آن جا که آسايشگاه هاي کنوني غالبا در اماکني تشکيل شده اند که براي اين کار ساخته نشده و اغلب آنها شرايط رفاهي و ايمني لازم براي زيستن سالمندان را ندارند، لذا تحقيقات مبني بر ارائه ضوابطي کامل و مناسب جهت طراحي اين گونه خانه سالمندان بسيار لازم و ضروري است و همچنين لازم است تا مسائل خاص سالمند در تعيين ضوابط معماري و شهرسازي مورد توجه قرار گيرد.

لازم است تا برنامه ريزي دقيق و سنجيده اي در خصوص ضوابط طراحی خانه سالمندان انجام گيرد تا خانه سالمندان به منزله خانه دوم آنان باشد نه به عنوان «سالن انتظار مرگ»

• در نظر گرفتن ویژگی های فيزيولوژيکي سالمندان در طراحی فضاها :

بر اثر کاهش ترشحات داخلي چشم در سالمندان، قرنيه چشم کدر شده و تشخيص رنگ ها و حروف ريز دشوار مي گردد، از اين رو علائم نوشتاري بايد درشت تر از حد معمول نوشته شوند. همچنين در فضاها بايد از رنگ هاي روشن استفاده کرد.

براي جدا کردن فضاها از يکديگر مي توان از تضاد رنگي استفاده کرد. به اين ترتيب مي توان کف پله را از لبه آن و چهارچوب را از ديوار جدا نمود.

براي ياري رساندن به سالمندان بايد ميزان تنوع بافتي اشيا را در محيط افزايش داد.

فضاي سالن ها و راهروها طوري طراحي شود که دو ويلچير بتوانند به راحتي از کنار يکديگر عبور کنند.

حتی المقدور از ايجاد اختلاف سطح جلوگيري کرد

در صورت لزوم استفاده از پله، وجود دو پله به جاي يک پله مناسب تر است.

درب هاي ورودي اتاق ها بهتر است در قسمت پايين  تخته کوبي شود زيرا افرادي که از ويلچير استفاده مي کنند، درب اتاق را با ضربه ويلچير خود باز مي نمايند که اين عمل باعث صدمه رساندن به درب ها مي شود.

با نازک شدن پوست بدن سالمندان تحمل سرما و گرما در آنان پايين آمده و حساسيت بيشتري نيز به سرما نشان مي دهند. با احساس سرما به سمت وسايل گرمايشي مي روند ولي پوست بدنشان تحمل گرماي زياد را ندارد.  بنابراين توصيه مي گردد از سيستم گرمايش از کف که کاملا بهداشتي و مناسب است استفاده شود. چون در هواي سرد خون انسان به سوي اندام هاي اصلي به منظور حفظ دماي داخلي بدن بر مي گردد و سبب مي شود که اعضاي انتهايي بدن مانند نوک انگشتان دست يا پا سرد شده و احساس عدم آسايش حرارتي نمايد اين سيستم مي تواند بسيار کارآمد باشد.

با افزايش سن، قد افراد کوتاه تر مي شود و افق ديد نيز به همين نسبت کوتاه تر مي شود. بنابراين در دکوراسيون و مبلمان بايد افق ديد سالمند در نظر گرفته شود، در ضمن سالمندان در اتاق شخصي خود بيشتر در حالت خوابيده و يا نشسته مي باشند. پس بهتر است ارتفاع کف پنجره از زمين کمتر و در حدود 45 سانتي متر مي باشد. همچنين تحت خواب بايد طوري قرار گيرد که افراد اشراف کامل به پنجره داشته باشد و نور از پهلو به آن بتابد نه از بالا و پايين.

• استانداردهای لازم برای تأسیس سرای سالمندان :

به طور کلی در هر اتاق نباید بیش از 4 نفر زندگی کنند. اتاق حتما ً باید دارای یک پنجره باشد. فضای کافی برای جابه‌جا کردن و حرکت دادن ویلچر موجود باشد و حتما داخل واحد حمام داشته باشد. درِ اتاق نیز نباید به داخل اتاق‌های دیگر باز شود.

اماکن عمومی نیز باید نور کافی داشته باشند. همچنین در تمام اتاق‌ها، پریز‌های برق و وسایل خطرناک باید با رنگ‌هایی که به شدت جلب توجه می‌کنند (مثل قرمز پررنگ و غیره) مشخص شوند.

در سالن‌ها و اتاق‌ها باید میله‌هایی دور‌تا‌دور اتاق وجود داشته باشد که سالمند در هنگام حرکت بتواند از آن‌ها کمک بگیرد.

تـمام مـؤسـسات سالمندان باید دارای سالن‌های مناسبی برای ورزش و تفریح سالمندان باشند. وسایل سرگرمی و تفریح متناسب با شرایط به میزان کافی در آن‌جا وجود داشته باشد.

رنگ های مورد استفاده در دکوراسیون فضای زندگی سالمند می بایست شاد، امیدوارکننده و انرژی بخش باشند. از آنجا که کهولت سنی، عوارض روحی را نیز به همراه دارد در محیط زندگی سالمند از رنگ های شاد در قالب پرده، رومبلی، روتختی و ملحفه استفاده کنید. و ...

• ضوابط عمومي طراحي معماري :

هيچ بخشي از محيط مصنوع نبايد به طور جداگانه و خاص براي ناتوانان ساخته شود، بلکه بايستي محيطي فراهم نمود که همه افراد بتوانند از آن استفاده کنند.  بر اين اساس محيط مناسب سالمندان باید داراي شرايط خاص زير باشد :

• اجتناب از موانع معماري و برطرف کردن آن ها
• ايجاد تغييرات لازم در سطوح و پله ها
• دادن ابعاد کافي به بازشوها
• فراهم نمودن محيطي مناسب از نظر شرايط خاص روحي و رواني سالمندان

مکانيابي خانه سالمندان :

خانه هاي سالمندان نبايد در مجاورت خيابان هاي اصلي پر رفت و امد، پارکينگ هاي عمومي و ترمينال ها، خطوط راه اهن و فرودگاه ها، چهارراه ها، ميدان ها، جمع اوري زباله و محل نگهداري حيوانات و يا در مجاورت گورستان، کشتارگاه، کارخانه ها و کارگاه هاي الوده کننده محيط زيست، مسيل ها و حريم خطوط آنتقال برق فشارقوي، کانال هاي روباز و ساير مراکزي که به نحوي ممکن است ايجاد مزاحمت (دود، بو، گردوغبار و سروصدا) نمايد قرار گيرند.

محل ساختمان ها نبايد در مجاورت مدرسه و زمين بازي کودکان باشد.

حداکثر شعاع دسترسي خانه سالمندان با مراکز محله و ناحيه اي مانند فروشگاه هاي زنجيره اي، بانک ها، مساجد، کتابخانه ها، مراکز درماني،داروخانه، دفتر پست، سينما و پارک 1000متر باشد. بهتر است خانه سالمندان در نزديکي پارک هاي محله اي احداث شود.

فضاهاي اصلي در خانه هاي سالمندان، شامل موارد زیر می باشد :

• فضاي ورودي
• فضاهاي اداري
• فضاهاي درماني
• فضاهاي مشترک
• فضاهاي سکونتي و بهداشتي
• فضاهاي ارتباطي و بازشوها
• فضاهاي خدماتي
• فضاهاي باز عمومي

توجه : این پاورپوینت بخشی از یک پاورپوینت جامع و کامل با 280 اسلاید در مورد طراحی خانه های سالمندان می باشد که در صورت نیاز به تهیه این فایل ، اینجا را کلیک نمائید .