بررسی ویژگی های فیزیکی و عناصر بازار

تفاوت فیزیکی در بازارهای شهرهای سنتی ایران متاثر از ویژگیهای اقلیمی و محیطی هر منطقه بوده که این امر در نوع مصالح و فرم های به کار گرفته شده در ساخت بازارهای هر منطقه مشهود می باشد.

اما از لحاظ ویژگیهای فضایی و کارکرد هر فضا در بازارها (عناصر تشکیل دهنده بازار ) وجه تشابهاتی در نقاط مختلف وجود دارد که می توان به راسته ، سرا ، تیمچه و قیصریه اشاره نمود :

راسته ها که اصلی ترین عنصر بازار محسوب می گردند ، مسیرهایی سرپوشیده هستند که در دو طرف آنها دکانهایی به صورت به هم پیوسته قرار گرفته اند و شکل و وسعت آنها بستگی به نوع کالایی داشته که در آنها عرضه می شده است .

تقاطع دو راسته به چهار سوق معروف است که از معماری متفاوتی برخوردار بوده و سقف گنبدی شکل آنها جلوه ای زیبا به فضای بازار می بخشد .

سرا نیز عنصری دیگر از فضای بازار می باشد که عبارتست از یک حیاط که حجره هایی به صورت پیوسته حول آن شکل گرفته اند و به لحاظ خصوصیات معماری در شهرهای مختلف متفاوت می باشند .

سراها در بعضی شهرها دارای معماری ساده ای بوده و در شهرهایی چون  اصفهان ، اراک و تهران از معماری زیبایی برخوردار هستند . مانند سرای نوذری ، سرای کتابفروشها ، سرای کاشانی در اراک که از فضاهای زیبا و دیدنی در مجموعه بازار اراک هستند  .

قیصریه ها به طور معمول اختصاص به تولید و عرضه کالاهای گرانبها داشته و بدین علت نیز در دو انتهای این عنصر از فضای بازار درهای بزرگی تعبیه شده تا امنیت آنها فراهم گردد .

تیمچه ها که معمولا مرکز چند تجارتخانه مشابه بودند به 3 شکل ساخته می شدند :

• یا به صورت دو طبقه و مسقف
• و یا بدون سقف
• و نیز یک طبقه با و یا بی سقف

قهوه خانه و چایخانه ، سقاخانه ، مدارس علمیه ، آب انبار از دیگر عناصری هستند که در بازارها در نظر گرفته می شدند تا مردم به سهولت نیازهای خود را تامین نمایند و از امکانات بهره گیرند .

نکته قابل توجه دیگر درمورد ویژگیهای فیزیکی بازارهای ایرانی تعبیه نورگیرهای زیبا در سقف می باشد که شعاع های نور جلوه خاصی به فضای بازارها داده و فضا را برای عابران دلنشین و جذاب می سازند و هویت متمایزی را نیز به فضا می بخشند.

و ...