مرمت مسجد امام (مسجد شاه) اصفهان

مسجد شاه که با نام ‌های مسجد سلطانی، مسجد جامع عباسی، و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام مسجد امام نیز شهرت دارد، مهم‌ترین مسجد تاریخی اصفهان و یکی از مساجد میدان نقش جهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به ‌شمار می‌رود.

مسجد امام در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۰۷ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است. این بنا همراه با میدان نقش جهان، به عنوان یکی از میراث جهانی یونسکو ثبت شده ‌است.

این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی‌کاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است.

.این بنا در مجاورت با ساختمانهای مهم دوران صفوی چون، عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله بوده و در محدوده­ی مجموعه بناهای مهم دوران صفوی قرار دارد.

ورودی اصلی این مسجد در ضلع جنوبی میدان قرار گرفته و ورودی هایی دیگر نیز در محلات اطراف بنا (جهت دسترسی سریع تر و آسان تر مردم محله) هستند.

دسترسی به بنا از خیابان استانداری و کوچه های عمود (گذر سعدی و پشت مطبخ) بر میدان به سهولت بوده و از خیابان های حافظ و سپه نیز پس از ورود به ضلع شمالی میدان، به صورت پیاده و یا درشکه امکان پذیر است.

این مسجد مهمترین مسجد دوره صفویه در شهر اصفهان است که هم به لحاظ عظمت جنبه معماری و هم کثرت تزیینات حائز اهمیت می باشد.

یکی از ویژگی‌های خاص این مسجد گنبد آن است.

ارتفاع گنبد عظیم از سطح زمین ۵۲ متر و ارتفاع مناره‌های داخل آن ۴۸ متر و ارتفاع مناره‌های سردر آن در میدان نقش جهان ۴۲ متر است.

گنبد بزرگ مسجد، دو پوسته ی گسسته است.

آهیانه ‌ی آن، گنبد سبویی است چون دهانه ی آن بزرگ بوده و نزدیک به ۲۰ متر است، از مهمترین گنبدهای دوپوش بوده، فضای خالی بین دوپوش چوب بست‌هایی قرار گرفته است، " خود" آن "گنبد ناری" است.

• تاریخچه ای از مرمت‌ و نگهداری مسجد شاه :

در پی‌ زلزله ۲۳ ربیع‌الاخر ۱۲۶۰ق ‌(۱۲مة ۱۸۴۴م‌،) مناره‌های‌ ایوان‌ جنوبی‌ از بدنه‌ جدا شد و در خود ایوان‌ نیز شکاف‌های‌ عمیق‌ پدید آمد. سبب‌ این‌ ویرانی‌ها در حقیقت‌ زلزله‌ نبود، بلکه‌ علت‌ واقعی‌ آن‌ ضعف‌ زیرسازی‌ و فشار مناره‌ها و طاق‌ ایوان‌ و در نتیجه‌ نشست‌ بنا، ناشی‌ از شتاب‌ در کار ساختمان‌ مسجد بود و زلزله‌ آن‌ را آشکار ساخت.

در ۱۲۶۱ق‌ به‌ فرمان‌ محمدشاه‌ قاجار بدون‌ آنکه‌ هیچ‌گونه‌ تعمیر اساسی‌ صورت‌ گیرد، تنها کاشی‌های‌ فرو ریخته‌ را تعویض‌، و کتیبه‌ای‌ حاکی‌ از تعمیر مسجد به‌ نام‌ او بر پیشانی‌ ایوان‌ نصب‌ کردند.

در بهار ۱۳۱۰ش‌ (۱۹۳۲م) کاشی‌های‌ نصب‌ شده‌ در ۱۲۶۱ق‌ فرو ریخت‌ و شکاف‌های‌ پوشانده‌ شده‌ با گستردگی‌ بیشتر نمودار شد و بنا در خطر فروپاشی‌ قرار گرفت‌.

کار مرمت‌ ایوان‌ و مهار کردن‌ مناره‌ها با کلاف‌های‌ آهنی‌ و متصل‌ ساختن‌ آن‌ها به‌یکدیگر در ۱۳۱۶ش‌ به‌دست‌ استاد حسین‌ معارفی‌، معمار ابنیة تاریخی‌ اصفهان‌، انجام‌ پذیرفت‌.

در سال‌های‌ بعد نیز مرمت‌های‌ اساسی‌ در دیگر بخش‌های‌ مسجد از جمله‌ در ایوان‌های‌ شرقی‌ و غربی‌، سر در و جلوخان‌ و هشتی‌ ورودی‌، مدرسه‌ها و... صورت‌ گرفت‌.