بررسی نظام امنیت و فضاهای قابل دفاع شهری

• فضای بی دفاع شهری :

- دارای زمینه بیشتر برای ارتکاب جرم در این فضا به دلیل مشکلات اجتماعی و یا کالبدی موجود در آن

- فضاهایی از نظر حفاظتی مرده و از نظر وقوع اتفاق های نا به هنجار زنده و فعال

- فضایی میان حوزه خصوصی و حکومتی بدون وجود عنصر نظارتی در آن

- عدم وجود تعلق خاطر به این فضا و بستر مناسب برای آسیب های اجتماعی، فعالیت های غیرمجاز و نا به هنجاری (از ریختن زباله تا مواد مخدر، سرقت و...)

مهم ترین ویژگی های فضای بی دفاع:

ضعف نظارت و فقدان عنصر نظارت اجتماعی، نبود تعلق خاطر، بی ثباتی و ناپایداری جمعیت

مثال: فـضاهاي اطـراف تقـاطع بزرگـراه هـاي درون شهري، اطراف و زير پل هاي درون شهري، پل هاي عابر روگذر يا تونل هاي زيرگذر، معابر مجاور كاربري هـاي بزرگ و كم رفت وآمد، فضاهاي سبز درون بافت هاي شهري كم رفت وآمـد (بـدون كـاربري اجتمـاعي)، فـضاهاي مجاور ساخت و سازهاي نيمه كاره و به خصوص رها شده

• فضای قابل دفاع شهری :

- واژه ای برای سلسله ای از نظام های فضایی در کنار هم و ایجاد قابلیت کنترل محیط توسط ساکنان

- دارای حوزه های تعریف شده، امکان مراقبت بیشتر و کاهش وقوع فعالیت های مجرمانه

- تاکید این فضاها بر خودباوری و مشارکت مردم

سه مشخصه لازم برای ایجاد شهری امن بر اساس کتاب مرگ و زندگی شهرهای آمریکایی:

• تعیین حدود واضح فضاهای عمومی و خصوصی
• تنوع کاربری و اختلاط آن ها در سطح شهر
• سطح بالایی از کاربری پیاده در پیاده روها

چهار تئوری رند برای پیشگیری از جرم در طراحی:

• کنترل اجتماعی/ کنترل محصوریت
• دسترسی
• عدالت کیفری
• فضای دفاع پذیر

ارائه سه مدل مفهومی برای طراحی یک محیط امن توسط گاردینر :

• روستای شهری (متناظر با کنترل اجتماعی رند)
• دژ شهری (متناظر با کنترل محصوریت و عدالت کیفری رند)
• فضای حفاظت پذیر

اسکار نیومن :

- اشاره به این که "شهروندان باید ببینند و دیده شوند و مشتاق به گزارش وقوع جرائم شهری باشند." در کتاب خلق فضاهای قابل دفاع "

- تعریف جامعه نه توسط پلیس، بلکه توسط افراد سهیم در عرصه هایی خاص

• اهداف ایجاد یا تقویت فضاهای دفاع پذیراز نظر اسکارنیومن :

- بازسازی چیدمان فیزیکی اجتماعات به منظور امکان کنترل فضاهای اطراف خانه ها توسط ساکنین (کنترل خیابان ها، زمین های بیرون ساختمان ها و...)

- کمک به مردم در جهت حفظ فضاهای دارای ارزش و سبک زندگی شان در آن فضا

از نظر نیومن، بازداشتن از ارتکاب جرم و کاهش جرائم یعنی توانمندی برنامه ریزی و طراحی کالبدی از طریق:

• ایجاد یک قلمرو حس مالکیت در فرد
• ایجاد موقعیت نظارت و مراقبت شهروندان
• جدایی حریم های عمومی از خصوصی
• طراحی کالبدی محیط با هدف تشویق شهروندان به مشارکت
• ترغیب حس مسئولیت پذیری شهروندان نسبت به فضای عمومی

چهار عامل ضروری برای ايجاد فضاي قابل دفاع از نظر نیومن:

• ايجاد حكومت مستقل ناحيه اي: به اين معنا كـه خانـه هـر فـردي مقدس است.
• نظارت طبيعي : پيوستگي بـين خـصوصيات فيزيكـي فـضا و توانـايي سـاكنان بـراي مشاهده آن چه اتفاق مي افتد.
• مجسم كردن (پندار): قابليت طراحي فيزيكي براي بيان احساس امنيت
• قلمرو: فضاي قابل دفاع تا اندازه اي متکی به وجـود قلمروهـا و توانـايي هـاي افـراد بـراي نظارت بر رخدادهاي محل زندگی

راهبرد هاي ويژه  براي كاهش جرم هاي شهري از نظر گرونلند:

• تعريف فضاهاي كنترل شده در ساختار شهري
• افزايش نظارت طبيعي در معابر و فضاهاي شهري
• تعريف مشخص فضاهاي عمومي، نيمه عمومي و خصوصي
• امكان دهي يا ايجاد رفتارهاي امن در مناطق ناامن شهر
• جلوگيري از ایجاد مناطق ناامن در مكان هاي امن شهري

نظریه فضای قابل دفاع :

• مطرح شده توسط اسکار نیومن در سال 1972
• کلیه دستورالعمل ‌های مرتبط با فضای قابل دفاع دارای یک هدف مشترک
• بازسازی چارچوب کالبدی یک محله با امکان مراقبت ساکنان از اطراف خانه‌هایشان و فضاهای داخلی
• محافظت ساختمان از مهاجمان احتمالی توسط فضای قابل دفاع

سهعامل مهم برای فضای قابل دفاع:

• قلمرو گرایی: تشویق مردم به محافظت از قلمرو خود با یک طراحی خوب
• نظارت طبیعی: نظارت اهالی محل به صورت عادی و اتفاقی به فضاهای عمومی و نیمه عمومی محل زندگیشان و شناسایی افراد غریبه را در محل
• محیط و تصویر ذهنی: ایجاد تصویری مثبت و امن از محله در افراد جامعه

معیارهای کالبدی نظریه CPTED :

• نمایانی و نظارت پذیر بودن فضا: فضاها در معرض دید ساکنین
• فضاهای قابل دفاع: طراحی محیطی با چیدمان مناسب فعالیت های روزانه و در دسترس نمودن فضا
• خوانایی و نفوذپذیری فضا: تشخیص راحت جهت حرکت و عدم سردرگمی در فضا، حذف بیهوده گردی مجرمان

اهداف نظریه CPTED :

• کاهش جرائم شهری
• کاهش توان جرم خیزی مناطق شهری
• بهبود کیفیت زندگی
• افزایش رضایتمندی شهروندان
• تشویق طبقات اجتماعی به حضور در شهر
• تداوم امنیت در محیط شهری
• افزایش رفاه اجتماعی در محیط شهری
• افزایش فعالیت های اجتماعی
• افزایش فعالیت های اقتصادی
• افزایش میزان همکاری محله ای و مشارکت

رویکردهای طراحی برای ارتقای تصویر محیطی :

• فراهم کردن دید به یک مکان خاص
• طراحی نقشه های کم عمق
• استفاده از توپوگرافی
• ایجاد فضاهای با هویت
• فرم و مقیاس مناسب با نقش خیابان
• نقاط کانونی
• استفاده از نشانه های جدید و محلی
• استفاده از منظر

پیشنهادات طراحی :

در طراحی و ساخت فضاها به رویت بصری مناسب و دیده شدن از زوایای مختلف به میزان مناسب توجه گردد.

قرار دادن نمای کناری ساختمان ها، پیچ و خم دار کردن بر اثر جلو و عقب رفتگی ساختمان ها در طول خیابان ها تا حد ممکن جلوگیری شود.

اکثر فضاهای ناامن دارای فرصت های نظارتی محدود هستند و در مواردی فاقد فرصت نظارت و کنترل هستند. برای کاستن شدت این ویژگی در فضاها و افزایش فرصت های نظارتی باید پنجره، درب و بالکن های مشرف به فضاها تعبیه شود و موانع فیزیکی مانند درختان پرشاخ و برگ را کاهش داد.

عدم حضور مستمر افراد در برخی فضاها و خلوتی به مدت طولانی از عوامل ناامنی است. برای اصلاح و تغییر این شرایط می توان با تغییرات در شرایط فیزیکی و کاربری فضا، از خلوتی فضا کاست و یا اینکه در زمان مکان یابی فعالیت ها و استقرار فضاهایی مانند پارک و فضای سبز دقت شود تا بتواند در اکثر ساعات تعدادی قابل توجه به خود جذب کند و یا با انتقال یک فعالیت شاخص به یک فضا می توان به ارتباط مردم با فضا کمک کرد و فقر فعالیتی فضا را کاست.

در صورت نصب پل هوایی برای عبور پیاده مسیر عبور افراد در طول پل باید قابل رویت باشد و توسط تابلوها و... پوشیده نشود.

ایستگاه های حمل و نقل عمومی برای افزایش ایمنی باید در نقاط قابل دید نصب شوند و دارای روشنایی و سرپناه مناسب باشند و آسایش اقلیمی کلیه ی ایستگاه ها فراهم شود. در این زمینه لازم است وجود این مکان به حضور مداوم افراد غریبه در فضاهای شهری منجر نشود، چون باعث کاهش احساس امنیت خواهد شد.

از قرار دادن تجهیزات و مبلمان شهری در تقاطع ها، نبش ها و پیاده روها که به مسدود شدن و کاهش امنیت عابران منجر می شود، پرهیز گردد.

در مکان یابی پارک ها باید دقت کرد تا ناهمواری ها و کنج و گوشه ها زیاد نباشد و ضمن اینکه در طراحی پارک ها در نظر گرفتن قرارگاه های رفتاری گوناگون مانند قدم زدن، نشستن، استراحت و... لازم است.