پادیاو های ایرانی

- توجه به پاكيزگي پيش از همه جا در معماري ايران به چشم مي‌خورد چنان كه بيشتر پرستشگاه‌ها يا بر لب چشمه آب بر پا شده يا در پيش آن جائي براي شستشو ساخته‌اند تا ستايشگران پيش از در آمدن به آتشكده يا مهرابه دست و روي و ديگر اندامها را بشويند و جامه‌اي سفيد و پاكيزه در بر كنند و پيش دهان پنام به بندند .

-در فارسي كهن و ميانه طهارت و شست و شو را پادياو و پادياوي يا پادياب و نيز طشت آب را كه با آن شست و شو مي‌كردند پادياب‌دان مي‌گفتند و همچنين جايگاههائي را كه براي شست و شوي ساخته‌اند پادياو ناميده مي‌شده و همين واژه است كه نخست بسيار نزديك به تلفظ كهن فارسي آن به صورت پاثياو و پاتسيو به زبانهاي اسپانيائي و ايتاليائي درآمده و در فرانسوي و انگليسي پاسيو و پاتيو و پيشيو شده است چنان كه ساختمان پادياو هم توسط معماران تازه مسلمان ايراني به شمال آفريقا و اسپانيا راه يافته و جزء زيبايي از معماري آن سامان شده است.

-پادياو ايراني ( چنان كه نمونه‌هاي متعدد آن در گوشه و كنار كشور – مثلاً در تپه ميل ورامين – نشان مي‌دهد ) چهار ديوار كوچكي بوده است كه جوي آب يا بركه‌اي درميان و رختكن‌ها و طاق نماهائي در پيرامون داشته است و همين پادياو با همه ويژگيهايش بعد از اسلام در پيش مساجد و زيارتگاهها به نام وضوخانه جاي گرفته است ( مانند آن چه در پيش سردر جامع يزد بوده و اكنون روي آن را پوشانده‌اند يا نمونه تازه‌تر و نزديك به زمان ما – گودال باغچه ميان مدرسه و مسجد نراقي – آقا – در كاشان ) .

-پادياو كم كم از پيش پرستش‌گاهها به درون خانه‌ها نيز راه يافته و چون معماري ايراني درون‌گر است تبديل حياطهاي گرد بسته به پادياو و گودال باغچه لطف بسياري به خانه‌هاي ايراني داده است .

-در شهرها و آباديهاي پيرامون كوير كه كمتر به آب روان هم‌كف زمين دست داشته‌اند پاديا و به صورت گودال باغچه و حوضخانه‌هاي زير زمين در آمده است تا بتوان آب كاريزهاي زرف را در آنها روان ساخت گودال باغچه‌ها گذشته از دست‌يابي به آب روان زيرزمين جايگاههاي خنك و دل‌چسبي را براي تابستان گرم و سوزان آن سامان فراهم ساخته است ( چنان كه مثلاً در كاشان – روزهائي كه گرما نزديك به 45 درجه مي‌رسد گودال باغچه‌هاي آن شهر براي مردم گرمازده پناهگاه بسيار خوبي است و گاه مي‌شود كه اختلاف درجه گرماي گودال باغچه و حياط باور كردني نيست ) .

منبع:arch.3de.ir