تحلیل خانه مشیرالملک انصاری یا خانه چرمی اصفهان

• موقعیت : اصفهان، خ هاتف، خ مشیر، ابتدای هارونیه

خانه مشیرالملک انصاری از بی‌نظیرترین خانه‌های تاریخی ایران است. این بنا از خانه‌های اشرافی دوره صفویه محسوب می‌شود و دارای فضاهای متنوع و تزئینات بسیار است. خاندان مشیر انصاری از مستوفیان و منشیان دربار صفویه بودند که در دوره شاه‌عباس کبیر از شیراز به اصفهان مهاجرت کرده و در آن سکنی گزیدند.

تاثیرگذارترین چهره این خاندان میرزا حبیب‌الله مشیرالملک انصاری است. وی در سال ۱۲۵۷ هجری قمری در اصفهان متولد شد و پس از تحصیل علم و فضل و کمال خصوصاً امور دیوانی و حساب و انشا نزد میرزاعلی جابری انصاری، پست‌های مختلفی را تصدی نمود و سرانجام به وزارت مسعود میرزا ظل‌السلطان، فرزند ارشد ناصرالدین‌شاه قاجار منصوب گردید.

اين بنا از خانه هاي اشرافي محسوب مي شود و داراي فضاهاي متنوع و تزئينات فراوان مي باشد.

حياط مستطيل شكل خانه در سه جبهه شمالي ، شرقي و غربي خود با فضاهاي متعددي احاطه شده كه در اين ميان جبهه شمالي با ارتفاعي نزديك به سه طبقه مهمترين بخش خانه را تشكيل مي دهد. اين جبهه شامل تالاري در ميانه و چهار اتاق سه دري  در دو طبقه طرفين آن است. هر يك از اتاق هاي سه دري در طبقه اول با سه در چوبي  و در طبقه دوم به وسيله پنجره ارسي  به فضاي تالار گشوده مي شوند كه در صورت باز بودن درها مجموعه اين فضاها به يكديگر پيوند خورده ، فضايي وسيع و يكپارچه را در طبقه دوم پديد مي آورند.

این بنا از قسمت‌های مختلفی تشکیل‌شده که می‌توان قسمت شاه‌نشین در تالار اصلی را به‌عنوان زیباترین و مهم‌ترین بخش نام برد. همچنین در قسمت شاه‌نشین به دلیل وجود ارسی بزرگ می‌توان از هنر گره‌چینی ایرانی و همچنین ترکیب رنگی خاص که نماد چهارفصل سال و معتدل‌کننده اخلاط اربعه است لذت برد.

هم‌اکنون این خانه به‌عنوان گنجینه میراث اسلامی مطرح‌ شده و ضلع غربی آن به تحقیقات علمی و مسائل دینی اختصاص داده ‌شده است.

ضلع شرقی نیز اتاق کنفرانس بوده و برای علوم دینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کتابخانه این خانه تاریخی از حدود ۱۸ هزار جلد کتاب برخوردار است.

حوض ‌خانه نیز به ‌عنوان نگارخانه هنرمندان اسلامی ایرانی استفاده می‌شود که در آن هنرمندان می‌توانند آثار خود را عرضه کنند.

شاه‌نشین این خانه به موزه اختصاص ‌یافته که آثار موزه نیز به دو بخش آثار فاخر و غیر فاخر تقسیم می‌شوند.

ورودی خانه در گوشه شمال غربی واقع و دارای سر در بزرگ و مجللی است که قوس نیم‌دایره‌ای بر فراز آن جلوه‌گری می‌کند. وجود این قوس موجب تمایز سردر این خانه از سایر خانه‌ها شده است.

مجموعه ورودی شامل هشتی و دالان‌هایی است که یکی از آن‌ها به گوشه حیاط راه می‌یابد و دیگری به فضای اصطبل در شمال خانه منتهی می‌شود.

در جبهه شرقی خانه، تالاری وسیع و طویل در میانه و دو اتاق سه دری در دو سوی آن قرار دارد.  شاه‌نشین این تالار به ‌صورت اتاقی مجزا درآمده با دو اتاق دیگر در طرفین خود ارتباط کامل یافته است.  این دو اتاق نیز به‌نوبه خود با سه دری‌های این جبهه مرتبطند. یک ایوان ستون‌دار فضاهای این جبهه را با حیاط پیوند می‌دهد.

بخش عمده جبهه جنوبی دیواری است که مشابه جبهه مقابل خود نماسازی شده و تنها دو اتاق سه دری به نام اتاق عکس و اتاق آینه در دو انتهای این جبهه قرارگرفته‌اند. اتاق آینه دارای تزئینات فراوان آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی می‌باشد ولی اتاق عکس آسیب دیده و از تزئینات آن چیزی بر جای نمانده است. آشپزخانه در گوشه جنوب غربی قرار دارد و از سه بخش شربت‌خانه، پخت‌وپز و انبار تشکیل‌شده است.