اشنایی با بادگیر ها

-بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضای خنک در داخل منازل گرم کویری است. این دستگاه تهویه مطبوع، سالیان درازی از روزگاران دور، فضای زندگی مردم ایران را قابل تحمل کرده است. بادگیرها معمولاً برجک‌های کوچکی به‌صورت چهارضلعی یا چندضلعی‌های منظم‌اند که ساختار مثلث در آنها به هیچ وجه دیده نمی‌شود. بادگیر تشکیل شده است از برجکی تقریباً مرتفع ‏تر از جاهای دیگر خانه در روی بام خانه قرار دارند.

-عموماً بادگیرها بر روی قسمتی از خانه‌های کویری به نام حوض‌خانه بنا می‌شده‌اند. حوض‌خانه، ایوانی کوچک بوده است که در انتهای اتاق‌های تابستانی هر عمارت قرار داشته است.

-اتاق‌های تابستانی تشکیل شده‌اند از اتاق‌هایی با ابعاد بزرگ و درهای زیاد در ضلع شمالی خانه به دلیل آفتابگیر نبودن آنها (بردنسار)  گاهی اوقات تا ۵ در به دلیل جریان یافتن هوا در آنها که در انتهای آنها حوض‌خانه بود. حوض‌خانه به شکل فضای رابط میان حیاط خانه و اتاق‌های تابستانی است؛ در میان این فضا، حوض کوچکی بود و دلیل نام‌گذاری این فضا نیز به علت وجود این حوض در میان این فضا است.

-بادگیرها دقیقاً در بالای این حوض قرار دارند، ولی از طریق شکاف‌های موجود بر روی بادگیرها جریان هوا را به روی آب حوض هدایت می‌کنند.  بادگیرها عموماً از خشت و گل ساخته می‌شده‌اند و برای محکم بودن آنها در مقابل وزش باد از تیرهای چوبی در ساختمان استفاده می‌شده است. بادگیر به‌صورت تزئینی با آجرهای نقش‌دار آراسته می‌شده. بادگیرها دارای منفذهای ورودی به‌صورت قوس‌های زیبایی بوده‌اند

- نحوه کارکرد آنها به‌صورت کولرهای آبی امروز می‌باشد، به این صورت که باد از منافذ بادگیر به آن وارد شده و به ‌صورت مجمع به روی حوض آب هدایت می‌شد، و پس از برخورد بر روی آب حوض، عمل تبخیر انجام می‌گرفته. عمل تبخیر عملی است گرماگیر که موجب سرد شدن باد وارد شده از دهانه بادگیر می‌شده است و سپس باد سرد وارد اتاق‌های تابستانی شده و باعث سرد شدن هوای درون اتاق‌ها می‌شده است.

-در بعضی از عمارات‌های قدیمی که متعلق به افراد ثروتمند بود، حوض‌خانه فضای دربسته‌ای بود و اتاق‌های تابستانی منافذ و دالان‌هایی داشت (مانند کانال‌های کولر) که باد خنک از این دالان‌ها وارد اتاق‌های خانه می‌شد و این امر در صورتی بود که اتاق‌های تابستانی تعدد داشت. از استفاده‌های دیگر بادگیرها به‌عنوان سرد کردن فضای سرداب برای نگهداری مواد غذایی و نیز خنک نگه‌داشتن آبِ آب‌انبارها بوده، که البته بزرگترین ویژگی این عناصر معماری ایجاد جریان هوا در داخل فضاهای خانه بوده است .

-اولین بادگیرها در یزد و کرمان خودنمایی کردند. سیستم کاری بادگیرها به این نحو می‌باشد که هوای جاری بیرون از خانه را به داخل خود می‌کشند و با تشت‌های آبی که درون آن‌ها تعبیه شده، هوا را خنک و سبک می‌کنند و به داخل خانه هدایت می‌کنند. بادگیر اعظم بازار برزگ کرمان، بادگیر باغ دولت‌آباد یزد، بادگیر چپقی سیرجان و بادگیرهای بندرعباس، بندرلنگه، قشم و سیستان از دیدنی‌ترین بادگیرهای ایران هستند.

برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.