مرمت امام زاده یحیی ورامین ( دو پاورپوینت )

بناي موسوم به امامزاده یحیی یکی از چند اثر تاریخی منسوب به دوره ایلخانی در ورامین است که با شماره 199 در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است .

بقعه امام ‌زاده يحيي در جنوب ‌‌شرقي ورامين در محله كهنه گل در قبرستاني واقع شده و فاصله آن به خط مستقیم تا مسجد جامع بسیار کم (حدود یک کیلومتر) است .

براساس کتیبه گچبری تاریخ دار موجود در بنا، بانی این بقعه «ابومحمد الحسن بن المرتضی بن الحسین بن محمد بن الحسن بن ابی زید» می باشد .

تاريخ بناي آن محرم سال 707 هجري قمري است .

سبک معماری مقبره، شباهت زیادی با مسجد جامع ورامین و مقبره علاءالدین دارد.  مدخل بنا رو به سمت شمال و دارای حیاط وسیعی است که اکنون به قبرستان تبدیل شده است .

پلان هشت ضلعی، وجود تاقچه ها و سه کنج های عمیق گوشه ای، وجود یک سلسله فرورفتگی روی نمای خارجی گنبد و بهره گیری سرشار از گچبری (مانند توپی های گچی ته آجری، آژده کاری ها و نقوش سوزنی برجسته و …) همه از خصوصـیاتی است که بیشتر در ابنیه دوره ایلخانی دیده می شود ،  اما برخی محققان شالوده آن را به دوره پیش از مغول نیز منسوب کرده اند .

بنای کنونی امامزاده از دو بخش متاخر و متقدم تشکیل شده است، الحاقات جدید شامل دو ایوان شمالی و جنوبی و ده غرفه در اضلاع شرقی و غربی ، دیواره و سردر جدیدی در قسمت جنوبی به منظور نگهداری و جلوگیری از ریزش بنا و احداث هشت دریچه مشبک در گنبد آجری این بقعه که فاقد تزئینات کاشی کاری است .

 صحن بنای امامزاده به شکل برج و دارای چهار کنج طاق نما است ، به گونه ای که ساختمان از خارج به شکل مربع و از داخل هشت گوش است.

اهمیت تاریخی این بنا مرهون تزئینات زیباي کاشیکاري و گچبري آن است. سیاحانی که سابقاً از امامزاده یحیی بازدیدکرده اند، شرح مبسوطی راجع به کاشی هاي شفاف و زیبا و کتیبه برجسته آن به خط ثلث و محراب نفیس این بنا در سفرنامه خود نوشته اند و حتی کاشی هاي آن را بی نظیر و بی همتا ذکر کرده اند .

کاشی های امامزاده یحیی به شکل ستاره هشت پر (شمسه ایرانی) و صلیب (چلیپا) هستند و تاریخ ۶۶۱ ه. ق و گاهی ۶۶۲ و ۶۶۳ ه. ق را نشان می دهند، این کاشی ها با نقش مایه های متنوع گیاهی تزئین و توسط علی بن محمد بن ابی طاهر ساخته شده است و اکنون در موزه متروپولیتن و ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شود .

لوحه کاشی دیگر مربوط به سنگ قبر امامزاده است که تاریخ ۷۰۵هـ. ق و امضاء یوسف بن علی محمد بن ابی طاهر را داشته است و اکنون در موزه آرمیتاژ است .

این کاشی های باشکوه تا قرن ۱۹ م/۱۳ه.ق بر محراب و ازاره مقبره به چشم می خورد، اما امروزه تقریبا در ۲۴ مجموعه در سراسر دنیا پراکنده است .

بقعه امامزاده یحیی ورامین نیز از جمله بناهایی است که تزئینات گچبری آن، جلوه های شاخصی از هنر گچبری قرن هشتم هجری و مهارت و بلوغ هنرمندانی که با مهارت و چیره دستی، علاوه بر حفظ و تداوم برخی از طرح ها و تکنیک های اجرایی گذشته، زمینه ساز تحولات و نوآوری های بسیاری نیز بودند را آشکار می سازد.

این آرایه های گچی متنوع تقریبا در کل فضای داخلی بقعه دیده می شود، به گونه ای که گچبری های هر یک از چهار سه کنج امامزاده ترکیب بندی و نقوش جداگانه ای داشته و به عقیده پوپ، علاوه بر این که پاره ای از عناصر قدیمی هم چنان متداول است؛ اما بسیاری از نقوش و ترکیب بندی ها جدیدند .

تکنیک گچبری برجسته و تزئینات آژده کاری مفصل و متنوع، هم چنین وجود دو رنگ مشکی و اخرایی (طلایی) در آرایه ها و فنون اجرایی بر ارزش بصری و بداعت نقوش افزوده است.

امامزاده یحیی ورامین به عنوان یکی از بقاع متبرکه شیعی، گنجینه منحصر به فردی از تزئینات معماری دوره ایلخانی را علی رغم محدودیت فضای درونی بنا در خود جای داده است.

گچبری های نفیس این بقعه، بخش عمده ای از تزئینات موجود را به خود اختصاص داده که هم از لحاظ فنی و هم از حیث طرح و نقش، واجد ارزش های بصری ممتازی است، لذا منبع مطالعاتی بسیار ارزشمندی از آرایه های گچی این عصر به شمار می رود.

وجود نقوش گیاهی (اسلیمی و ختایی)، هندسی (گره ها، آژده کاری، توپی گچی) و کتیبه های (ثلث و کوفی ) قرآنی و اسامی مذهبی، از تنوع و غنای نقوش گچبری که با تکنیک های ممتازی به اجرا درآمده حکایت می کند.

این نقوش ظریف و پیچیده که غالباً درون قاب های تزئینی (محدوده های هندسی) قرار گرفته اند از طریق تکرار، تقارن و تقابل موفق به تشکیل نظام نقش پردازی واحدی شده اند که علی رغم تنوع بسیار از نظم و انسجام کافی برخوردار است.

در این محصول دو پاورپوینت در مورد آشنایی با  ویژگی های مختلف معماری و آسیب شناسی بنای امام زاده یحیی ورامین قرار دارد .