آسیب شناسی کوشک احمدشاهی

باغ نیاوران در یکی از شمالی‌ترین نقاط شهر تهران و در دامنه رشته کوه‌های البرز واقع شده است.

 محوطه محصور این مجموعه به وسعت 122350 متر مربع یا حدوداً 12 هکتار می‌باشد که سه کاخ صاحبقرانیه،کوشک احمد شاهی و کاخ نیاوران به همراه تعدادی از بناها و فضاهای خدماتی، رفاهی را در میان دارد.

کوشک احمدشاهی در کاخ نیاوران قرار دارد.

کوشک احمدشاهی در کنار کاخ اصلی که محل اقامت خانواده محمدرضا پهلوی بود و کاخ صاحبقرانیه که قدیمی‌ترین بنای موجود در این مجموعه است، اواخر دوره قاجار به عنوان خوابگاه ییلاقی احمدشاه قاجار در میان باغ نیاوران با مساحت ۸۰۰ متر و در دو طبقه ساخته شد. این کوشک محل اقامت رضا پهلوی تا پیش از انقلاب بوده ‌است.

تا ۲۲ سال پس از انقلاب، بنای کوشک به‌ عنوان انبار دربسته‌ای ماند و از آن تاریخ تا سال ۱۳۷۶ که تعمیراتی در این ساختمان انجام شد، کمتر کسی به داخل این بنا راه یافت.

در دهه نخست از دوران سلطنت پهلوی اول، مجموعه نیاوران چندان مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه به دستور رضا شاه، کاخ صاحبقرانیه تعمیرات اساسی شد که به نظر می‌آید ساختمان کوشک نیز از این فرایند بی‌بهره نماند و تغییراتی در فضای داخلی آن رخ داد.

این تغییرات چنان هنرمندانه و با ظرافت انجام شده ‌است که سؤالات بسیار زیادی را در ارتباط با شکل اولیه بنا بدون پاسخ می‌گذارند.

در اوایل سال های دهه چهل، محمد رضا پهلوی تصمیم به ساخت کاخ نیاوران جهت اقامت خود و خانواده‌اش گرفت و بنا بر برخی گزارش های شفاهی، کوشک نیز به عنوان دفتر اداری وی آماده شد.

در پی ساخت کاخ اصلی، ساختمان کوشک نیز بازسازی اساسی شد. پس از ساخت کاخ نیاوران، این بنا به دستور محمد رضا پهلوی و توسط طراحان فرانسوی کاخ صاحبقرانی، دکوراسیون داخلی بنا، بازسازی و مرمت و مبلمان داخلی آن تعویض گردید تا به عنوان محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار بگیرد.

ورودی ساختمان در ضلع جنوب غربی کاخ قرار دارد که با تعدادی پله و از کنار حوض کاشی کاری شده به کوشک ختم می شود.

از خصوصیات این بنا تزئینات و نمای آجری استفاده شده در سرتاسر نمای بیرونی ساختمان آن است.

 طبقه همکف این ساختمان از یک سرسرا تشکیل شده که حوضی از سنگ مرمر در وسط آن واقع و شش اتاق و دو راهرو نیز در اطراف آن وجود دارند.

طبقه دوم این ساختمان نیز از یک سالن مرکزی و ایوان سرتاسری چهار طرفه تشکیل شده‌است.

از سالن مرکزی این طبقه به عنوان اتاق موسیقی استفاده می‌شد که در چهار طرف آن قفسه‌های چوبی ویترین دار نصب شده‌است.

این ایوان از ۲۶ ستون مدور با نمای گچی و شش ستون با مقطع مربع قطور با نمای آجری تشکیل شده‌است.این بنا که در حدود یک قرن قدمت دارد، اطلاعاتی درباره تاریخ و بانی آن در دسترس نیست. تا به امروز هیچ‌گونه مدرکی قابل استنادی که به تاریخ بنا دلالت کند به دست نیامده است. شیوه معماری و سبک بنا به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد.