حواس پنج گانه در معماری

هـر محـیط، روح یـا فضـایی دارد کــه از تـک تـک عناصـر موجــود در محـیط تـاثیر مـی پــذیرد؛ انسـان در ثانیـه هـای ابتــدایی ورود بـه یـک محـیط، بــدون اینکه تـک تـک عناصـر موجـود یـا جـز جـز عوامـل محیطـی را بررسـی کـرده باشـد، بـا برداشـت هـا و دریافـت هـای ناخودآگـاه، یـک احسـاس کلـی را درک می کند که روح یا فضای حاکم بر محیط است.

در فرآینــد تفکــر و ادراک همــواره حــس بینــایی بــر دیگــر حــواس ســلطه داشــته و بســیاری از مشــکلات معمــاری معاصــر نیــز ریشــه در ارجحیــت بینــایی بــر حــواس دیگر دارد و غیر انسـانی بـودن معمـاری معاصـر را میتـوان پیامـد عـدم تعـادل در نظـام حـواس مـا دانسـت؛ بـه تعبیـر دیگـر، انزواگرایـی و جـدایی گزینـی نتـایج سـلطه ی چشـم اســت؛ و ایــن ســلطه بــه ســرکوب دیگــر حــواس و در نتیجــه فقــدان ادراک راسـتین از محــیط انجامیــده اســت. چــرا کــه ایــن امــر مــا را از درک ابعــاد متنــوع وجودی انسان باز می دارد.

نادیــده گــرفتن یــک یــا چنــد حــس بــه ایــن دلیــل کــه در یــک فعالیــت خــاص بــه طــور بــارز از آن اســتفاده نمــی شــود، درســت نیســت؛ بنــابراین اگــر بخـواهیم تـاثیر مطلـوب تـری بـر جســم و روانمـان داشـته باشـیم لازم اسـت تمـامی عــواملی کـه بـر حـواس مـا تـاثیر مــی گذارنـد شـامل نور،صـدا، رنـگ، فـرم، اشــیا، روابط و… را کنترل کنیم.

در طرح‌هایی که اغلب معماران خلق می‌کنند، تمام توجه معمولا بر روی حس بینایی افراد است و از اهمیت سایر حواس غفلت می‌شود.

در واقع حسی که از یک بنا به ساکنان آن القا می‌شود از طریق همه حواس آنها ثبت می‌شود.

توجه معمار به حواس پنج گانه تاثیر عمیقی بر افزایش اصالت بنا می‌گذارد. الگوهای موثر بر احساسات هستند که موجب اهمیت و موفقیت یک اثر معماری می‌شوند.

معمار باید مانند یک رهبر ارکستر، به همه چیز توجه داشته باشد تا بتواند با درگیر کردن ساکنان یک بنا، احساسات بهتری در آنها خلق کند. توجه به تمام حواس انسان، به یک فضا حسی زنده می‌بخشد.

در این صورت روح بنای طراحی شده توسط ساکنان آن حس می‌شود که این نتیجه کار معمار است. با سامان دادن به خصوصیات حسی بنا، یک معمار می‌تواند ساکنان را به درک بهتر زیبایی و کارایی بنا ترغیب کند. این، تجربه‌ای متفاوت در ساکنان چنین بنایی ایجاد می‌کند.

معماری، ایجاد حس در لایه‌های طراحی شده ساختمان است. همانطور که یک آهنگساز قطعه‌های مربوط به هر ساز را برای یک سمفونی می‌نویسد، توانایی معمار در توجه به بخش‌های مختلف یک بنا -بر پایه توجه به حواس ساکنان- اهمیت دارد و تاثیری عمیق بر پروژه‌های او می‌گذارد.

ایجاد حس زندگی در یک بنا، درک کارایی و فرم آن را از انحصار حس بینایی خارج می‌کند و احساسات متعدد و متفاوتی را برمی‌انگیزد. با درگیر کردن همه احساسات، فرم و کارایی بنا می‌تواند در ذهن نیمه‌هشیار ساکنان جلوه‌های بامعنی فراوانی ایجاد کند.