معماری و آسیب شناسی کلیسای گریگوری

این پاورپوینت از دو بخش تشکیل شده است :

• بخش اول : بررسی محوطه باستانی هگمتانه

محوطه باستانی هگمتانه با وسعتی حدود  ۳۰هکتار در شمال شرقی عرصه هگمتانه و مرکز تاریخی همدان قرار دارد.

محوطه باستانی هگمتانه، درست در مرکز شهر همدان و در انتهای خیابان اکباتان واقع شده است. این محوطه باستانی به‌صورت پشته‌ای بیضی‌شکل در دل بافت قدیمی شهر و تپه‌ای معروف به تپه هگمتانه قرار دارد. ضلع جنوبی و شرقی آن را رودخانه نظربیک، بلوار هگمتانه و خیابان ۲۴ متری سرگذر احاطه کرده‌اند و این در حالی است که در ضلع غربی به بازار همدان و همچنین از طرف ضلع شمالی به بلوار الوند منتهی می‌شود.

محوطه هگمتانه در برگیرنده مجموعه ای متراکم و در هم تنیده از معماری شهری شامل برج و باروها ، حصار و ارگ شهر قدیم، فضاهای معماری منحصر به فرد و کم نظیر شطرنجی سیستم تأسیسات آب رسانی پیشرفته، مسیرها و معابر و احتمالا مجموعه های سکونت گاهی می باشد.

برپایه نظرات اکثر باستان شناسان و اندیشمندان قدمت این محوطه را میتوان به دوره ماد نسبت داد .

یکی از ویژگی های برجسته هگمتانه ، استمرار حیات و حفظ اهمیت آن در دوره های مختلف است که آثار کشف شده از دوره های مختلف تاریخی از این محوطه گواه بر این مدعاست.

بخش وسیعی از ساخت و سازهای دوره قاجار و پهلوی بر روی محوطه با هدف حفاظت و انجام امور پژوهشی و باستان شناسی به تناوب و عمدتا در دهه پنجاه خورشیدی تملک و آزادسازی شد.

این محوطه در تاریخ  ۲۴ شهریور  ۱۳۱۰خورشیدی به شماره  ۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسده است . و ...

• بخش دوم : معماری و آسیب شناسی کلیسای گریگوری(استپانوس)

کلیسای گریگوری استفان، که به نام کلیسای گریگوری شناخته می شود، یکی از بناهای تاریخی و مذهبی مهم شهر همدان و متعلق به جامعه ارامنه این شهر است. این کلیسا نمونه ای بارز از معماری مذهبی ارمنی در ایران به شمار می رود.

ثبت ملی: این کلیسا در تاریخ  ۲۳شهریور  ۱۳۷۷با شماره ثبت  ۲۱۱۱در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که نشان دهنده اهمیت تاریخی و فرهنگی آن است .

کاربری فعلی: با مهاجرت بیشتر ارامنه همدان به تهران و سایر کشورها، جمعیت ارمنی شهر بسیار کاهش یافته و این کلیسا دیگر به صورت فعال و منظم برای مراسم مذهبی استفاده نمیشود. اما همچنان به عنوان یک بنای موزه ای و تاریخی حفظ و نگهداری میشود و امکان بازدید برای عموم وجود دارد.

جاذبه گردشگری: امروزه کلیسای گریگوری استفان به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری همدان شناخته می شود و بازدید از آن برای علاقه مندان به تاریخ، فرهنگ و معماری بسیار جذاب است .

تاریخ ساخت: ساخت این کلیسا در سال  ۱۶۷۶میلادی (مصادف با  ۱۰۵۵هجری شمسی) به پایان رسید.

بانیان ساخت: این کلیسا به هزینه و شخصی به نام "استپانوس" (یا استفان)، تاجر سرشناس ارمنی و با معماری "سیمون بنا" ساخته شد. نام کلیسا نیز از ترکیب نام سازنده آن (استپانوس/استفان) و نام یکی از  Saints مهم ارمنی، گریگور روشنگر (کسی که مسیحیت را به ارمنستان آورد)، گرفته شده است .

علت ساخت: در آن دوران، همدان به دلیل قرار گرفتن بر سر راه های تجاری، جمعیت قابل توجهی از ارامنه را در خود جای داده بود که عمدتا به تجارت اشتغال داشتند. این کلیسا برای پاسخگویی به نیازهای مذهبی این جامعه ساخته شد.

موقعیت مکانی: کلیسا در محله ارامنه همدان، در خیابان طالقانی (بیستون) کنونی، واقع شده است. این محله در گذشته مرکز زندگی اجتماعی و اقتصادی ارامنه شهر بود .

معماری این کلیسا تلفیقی از معماری ارمنی و معماری ایرانی (به ویژه عصر صفوی) است که آن را بسیار منحصر به فرد کرده است :

پلان: پلان کلیسا به شکل صلیب است که یکی از شاخصه های اصلی کلیساهای ارمنی محسوب می شود.

مصالح: از مصالحی مانند خشت، آجر و ملات گچ استفاده شده است.

گنبد: کلیسا دارای یک گنبد بزرگ مرکزی بر روی پایه های قطور و هشت ضلعی است. این گنبد از درون با نقاشی های مذهبی تزیین شده بود.

ورودی: ورودی اصلی کلیسا در ضلع غربی قرار دارد و دارای طاق نماها و قوسهای زیبایی است .

حیاط: کلیسا دارای یک حیاط بزرگ است که در گذشته به عنوان گورستان ارامنه مورد استفاده قرار می گرفت. سنگ قبرهای تاریخی با نقوش و کتیبه های ارمنی در این حیاط دیده میشوند .

تزیینات: تزیینات داخلی شامل نقاشی های دیواری با موضوعات مذهبی از جمله تصاویر حضرت مسیح، مریم مقدس و  Saints ارمنی بود. متأسفانه بخش زیادی از این نقاشی ها به مرور زمان از بین رفته یا آسیب دیده اند. همچنین استفاده از کتیبه های سنگی به زبان ارمنی از دیگر ویژگی های آن است .

• توجه :

اگر به فایل کاملتری در این زمینه نیاز دارید ، که در آن ویژگی های مختلف شهر و استان همدان نیز مورد بررسی قرار گرفته باشد ، اینجا را کلیک نمائید .