چهار گروه بناهای بومی استان گیلان

بناهای بومی استان گیلان را از نظر چگونگی ساخت ، شکل و فرم می توان به چهار گروه کلی تقسیم نمود که از غربی ترین تا شرقی ترین نقطه دیار باران مصداق دارد :

نخستین گروه

مربوط به منطقه تالش در غرب گیلان است ، سرزمینی که معیشت بیشتر ساکنان آن دامپروری است و بدین جهت اکثر بناهایی که در این منطقه ساخته شده اند در حجم ، شکل و معماری بسته و پر به نظر می رسند . در این منطقه به دلیل مهاجرت های فصلی غالبا” بناها برای سکونت دائم ساخته نمی شوند و به همین خاطر کمتر به فرم معماری ارزش داده می شود . چرا که محدودیت ها و ملاحظات مختلف سبب شده است فضائی محدود در حد یک اتاق و یک ایوان شکل بگیرد . این بناها از یک یا دو اتاق و ایوانی تشکیل شده که عمدتا” سقف به گونه ای متقارن روی آنها را پوشانده است.

در گروه دوم

به دلیل افزایش امکانات شکل بنا به صورت اساسی تغییر می یابد . طبقه همکف به صورت بسته و پر و طبقه فوقانی به صورت یک ایوان و نشیمن است . به همین دلیل ضرورت تغییر در معیارهای ساخت حس می شود . در این نمونه ها قرینه سازی به گونه ای کامل رعایت و مشخص می گردد هر کدام از این طبقات دارای ارزش های ویژه ای هستند .

گروه سوم

بناهایی هستند که در دامنه کوهها و در نقاطی که میزان رطوبت زمین بالاست ساخته شده اند . با توجه به عامل رطوبت ، این بناها خود را از زمین جدا می سازند و به همین دلیل دارای سبک خاصی می باشند . در این بناها دوگانگی در شکل طبقات با تغییر در مقیاس که در شیب تند سقف ها خود را نشان می دهند بیشتر به جهت باران های فصلی است و به همین علت این گونه بناها عموما” در جبهه غرب پوشیده و بسته به نظر می رسند.

گروه چهارم

بناهایی دارای طبقه همکف پر و ایوانی در طبقه دوم می باشند که در مواردی این ایوان ها با تغییر شکل و استفاده از سطوح شیشه ای ، شکل کامل تری به خود می گیرند . این بناها نیز به دلیل رطوبت زمین با یک کرسی چینی در ارتفاع کم ساخته می شوند و پلان آن ها نیز با توجه به تقسیم بندی اطاق ها و پله ها دارای ویژگی مشخص تری نسبت به نمونه های پیشین هستند .

معماری بومی در گیلان از نمونه های خاصی است که در آن معماری از مرکز بنا خارج شده و به حاشیه می پردازد و به همان گونه نیز به چگونگی قرارگیری آن در محدوده توجه بیشتری می گردد . به عبارت دیگر می توان گفت این بناها دارای دو تصویر کاملا” متفاوت هستند و این جنبه شاید مهم ترین وجه تمایز معماری گیلان با سایر مناطق ایران باشد .