پاورپوینت عمران و معماری
شهر ستاره ای ، شعاعی یا دایره ای
فرم شهر می‌تواند در حس جهت‌یابی، راحتی، امنیت، راندمان و شکل دادن به سیمای شهر مؤثر واقع گردد. فرم شهر مقوله‌ای است تازه و نو و بررسی‌ای در مورد این که کدام فرم عملکردی‌تر است، انجام نگرفته ولی آنچه مسلم است فرم شهر، شکل گرفته از معیارهای مختلف شهری است. معمولاُ فرم شهر را بر اساس شبکه‌ها و شریانهای ارتباطی تعریف می‌کنند، شهر می‌تواند دارای فرمی شطرنجی، خطی و … باشد . در این نوشته با فرم شهر ستاره ای ، شعاعی یا دایره ای آشنا می شویم .
وجود شبکه راههاى اصلى و پر رفت و آمد که در مسیر خود معمولاً فعالیت‌هاى مختلف شهرى و از آن جمله صنعت، انبار، نیازمندى‌هاى وابسته و امثال آنها به وجود مى‌آید و از طرفى وجود موانع و محدودیت‌هاى فیزیکى مثل کوه، دره، باتلاق، جنگل و نظیر آنها ممکن است که به شهر شرایطى را تحمیل کند که بافتى ستاره‌اى (در طول شبکه راههاى اصلی) به‌خود بگیرد و در حوالى و محدوده‌هاى اطراف آن، اماکن مسکونى با سلسله مراتبى از شبکه‌هاى ارتباطى به‌وجود آید.
اگرچه گسترش شهر به صورت ستاره‌اى باعث خالى ماندن زمین در فاصله بین شعاع‌هاى آن مى‌گردد، ولى همین اراضی، بهترین موقعیت را جهت توسعه فضاهاى سبز، جنگل‌کارى و پارک فراهم مى‌آورد.
در طرح ستاره‌ای، شهر دارای یک مرکز اصلى بوده و مراکز فرعى در طول شعاع‌هاى منشعب از مرکز شهر پخش مى‌گردند. که در حقیقت خلاء دورى نواحى مختلف شهر را از مراکز شهر تا اندازه‌اى پر مى‌کند و مشکل تمرکز و استقرار جمعیت، کالا و خدمات را در مرکز شهر کاهش مى‌دهد.
مدل ستاره‌ای، بیشتر الگوئى جهت شهرهاى متوسط تا بزرگ است.
این الگو مى‌تواند داراى یک هسته مرکزى با کاربردهاى متفاوت باشد.
به طور کلى در فواصلى از این طرح، اتوبان‌هاى کمربندى باعث اتصال شعاع‌ها به یکدیگر مى‌گردند. در اطراف اتوبان‌ها، هیچ‌گونه توسعه‌اى وجود ندارد. اتوبان‌ها در محل تقاطع با شعاع‌ها، به نواحى مختلف شهر پیوند مى‌یابند.
این فرم نتیجه گسترش شهرهاى متمرکز مى‌باشد که در طول جاده‌هاى خارج از شهر شروع به گسترش مى‌نمایند.
توسعه شهر به‌صورت ستاره‌ای، یک مدل متمرکز و فشرده را با یک مرکز اجازه مى‌دهد و حمل و نقل عمومى را به مرکز شهر مى‌کشاند، به نحوى که تمام شهر و مردم آن به مرکز شهر دسترسى دارند، که از جمله مزایاى طرح محسوب مى‌شود.
همچنین، وجود فضاهاى سبز که به فضاهاى روستائى نیز دسترسى دارند، محیطى را جهت پیاده‌روی، دوچرخه‌سوارى و اسب‌دوانى و گردش میسر مى‌سازند.
این طرح، پایه و اساس شهرهاى واشنگتن (Washington)، مسکو (Moscow)، بوده است.
بعضى از ویژگى‌هاى این طرح نیز در بسیارى از شهرهاى قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم وجود دارد.
- نقشه شهر مسکو بر اساس نقشه شعاعی :
- شهرهای شعاعی در ایران :
شهرهای ایران فاقد اندیشه نقشه شعاعی عامل هستند و فقط شهر همدان دارای چنین نقشه ای است .
- چالش ها و معایب شهر ستاره ای ، شعاعی :
نکته قابل ذکر آنکه، تثبیت این مدل به ندرت امکان‌پذیر مى‌باشد :
زیرا جهت حفظ بافت آن، کنترل و مراقبت زیادى لازم است (حفظ فضاهاى سبز میانى از آن جمله است)
ثانیاً، هر اندازه که از مرکز شهر دور شویم، اهمیت اتوبان‌هاى حلقوى بیشتر مى‌گردد.
از جمله معایب این طرح آنکه با توسعه شهر، شعاع‌هاى شهرى از یکدیگر فاصله مى‌گیرند که این مشکل فقط با ایجاد اتوبان‌هاى حلقوى مرتفع شده و ادامه توسعه را ممکن مى‌سازد.
اگرچه طرح ستاره‌اى داراى دسترسى‌هاى خوب و امکان توسعه‌اى براساس یک شبکه حمل و نقل عمومى است. قابلیت اجرائى و کنترل فضاهاى سبز از جمله معایب آن به شمار مى‌آید.
- شهر شعاعی چند هسته ای :
هر مرکز به وسیله بزرگراه هایی با هسته های دیگر شهری پیوند می خورد و در جمع شکل تار عنکبوتی می یابد .
مثال : شهر کانبرا نمونه بارز نقشه شعاعی طرح چند هسته یی است .
برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه نمائید :
پاورپوینت شکل و فرم شهرها (تحلیل فضای شهری)
