معمای سنگ میانی در کاخ مرکزی تخت جمشید

-یکی از کاربری های پیشنهاد شده برای بناهای تخت جمشید، کاربری تقویمی و نجومی است .

-با اینکه شواهد زیادی از این کاربری در تخت جمشید وجود ندارد، اما در این نظریه به سنگ چهارگوشی در کف کاخ مرکزی تخت جمشید استناد می شود که روی آن نشانه هایی ساده کندهکاری شده است .

-از این سنگ به عنوان یک شاخص نجومی یاد می شود و کندهکاری های روی آن، نشانه هایی برای تعیین زمان دقیق تابش آفتاب در روز یکم فروردین و اعتدال بهاری تعبیر شده اند؛ در نتیجه، از کاخ مرکزی تخت جمشید به اشتباه به عنوان  نام برده می »رصدخانه« شود .

-در حالی که بر اساس شواهد باستان شناسی و معماری، این سنگ هیچ ارتباطی با تابش آفتاب نداشته و نمی توان بنای کاخ مرکزی را یک رصدخانه به شمار آورد .برای شناسایی کاربرد اصلی این سنگ و کندهکاری های به ظاهر اسرارآمیز روی آن نیز میباید از دیگر شواهد معماری بهره گرفت.

-آنچه توجه برخی پژوهشگران را به این کاخ جلب کرد، سنگ مسطح و چهار گوشه ای بود که درست در مرکز تالار اصلی بناء روی زمین قرار دارد. روی این سنگ، دایره و خطوطی کنده کاری شده که از دید برخی، آن طور که باید و شاید از جنبه علمی به آن توجه نشده بود .

-ستگ میانی کاخ با اندازه های ۷۵ ۷۱۶ سانتیمتر . در زمان کاوش های ارنست هرتسفلد از زیر خاک بیرون آمد. هرتسفلد این سنگ را  Measuring stone ناميده بود که در ترجمه فارسی کتاب اشميته به صورت هست اندازه و سنجش ترجمه شد. بعدها این سنگ به دلیل نقش دایره و خطهای روی آن از سوی نظریه پردازان کاربرد نجومی تخت جمشید به عنوان یک شاخص نجومی تعبیر گردید.

-برخی از هواداران این نظریه که کاخ مرکزی و سنگ میانی آن را دارای کار کرد نجومی می دانند، بر این باورند که در نخستین روز فروردین، هنگام بر آمدن آفتاب از پشت کوه مهر (کوه رحمت تخت جمشید)، نخستین پرتو خورشید از روزن یا شکافی به درون تالار و دایره کنده شده بر سنگ میانی آن می تابیده و با رصد آن، آغاز بهار و اعتدال بهاری و همچنین زمان دقيق «نوروز» تعیین می شده است . بنا بر این نظریه، این سنگ نشانه داره ابزاری نجومی است (مانند زمان سنج آفتابی که توسط مغان و ستاره شناسان هخامنشی برای محاسبه و رصد حرکات خورشیدی و اندازه گیری پرتوهای آن در آغاز بهار و پاییز ساخته شده است.

-سنگ میانی این کاخ به عنوان مدرکی برای اثبات کاربرد نجومی و تقویمی تخت جمشید معرفی شد و به دلیل کنده کاری های روی آن، یک شاخص نجومی تلقی گردید. حتی باعث شد تا بنای خود کاخ نیز به دلیل وجود یک «شاخص نجومی» در آن، به عنوان «رصدخانه تخت جمشید» معرفی شود.

-این نظریه باعث شهرت کاخ مرکزی و به ویژه سنگ مربع شکل آن شد و به دنبال آن، کاربرد نجومی و رصدی بنا همچون حقیقتی اثبات شده، پذیرفته شد.

-امروزه بسیاری از راهنماها و تورگردان ها در محل، بدون شناخت کافی از موضوع این مکان را به عنوان رصدخانه تخت جمشید به بازدید کنندگان و جهانگردان معرفی می کنند و حتی برخی پژوهندگان و مردم عادی نیز چنین نظری را بدون درک کامل آن پذیرفته اند. در نتیجه این گفته هاء مفهومی نادرست و غيرعلمی در ذهن همگان شکل گرفته است.

-این نظریه دارای چند اشکال مهم است که در این مقاله به اختصار به آنها پرداخته می شود.

برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.