خانه امیرنظام گروسی ( موزه قاجار تبریز )

تعامل ارزشهای معماری ایرانی- اسلامی با معماری مسکن

-خانه‌ی امیر نظام گروسی  یکی از عمارت‌های زیبای به جا مانده از دوران قاجار است. امیر نظام گروسی که یکی از رجال سیاسی و نویسنده‌های دوره‌های قاجار بود، این خانه را در دوران ناصرالدین شاه برای خود بنا کرد. بعد از سقوط سلسله‌ی قاجار، دولت پهلوی از این ساختمان به‌عنوان اداره‌ی دارایی و اداره‌ی فرهنگ استفاده می‌کرد. ساختمان امروزی این بنا تنها بخشی از عمارت است و متاسفانه قسمت‌های دیگر آن تخریب شده است. در سال ۱۳۷۰ سازمان میراث فرهنگی این بنا را خریداری وبا پایان یافتن مرمت آن در سال ۱۳۸۵، آن را تبدیل به موزه‌ی قاجار کرد.

-موزه‌ی قاجار در یکی از محله‌های قدیمی تبریز به نام ششگلان قرار دارد. خیابان ششگلان یکی از خیابان‌هایی است که می‌توانید خانه‌های قدیمی زیادی در آن پیدا کنید.

-مساحت کل این عمارت ۳۰۰۰ مترمربع است و ساختمان آن در دو طبقه ساخته شده که زیر بنای آن ۱۵۰۰ مترمربع است. ایوان آن ۱۶ ستون دارد که سرستون‌های آن بسیار زیبا هستند.عمارت دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد و حوض‌ها و باغچه‌هایی که دور آن را فرا گرفته‌اند، زیبایی دو چندانی به این معماری قجری می‌بخشد. در فصل بهار و تابستان زمانی که درختان و گل‌ها شکوفه می‌دهند و حوض‌ها پر از آب است، گویی به بهشتی زمینی پا گذاشته‌اید.

-گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های داخلی عمارت جلوه‌گر هنر ایرانی است. گچ‌بری‌های نمای بیرونی نیز بسیار چشم‌گیر است.وقتی وارد زیر زمین می‌شویم، حوض‌خانه‌ی بزرگی قرار دارد و ستون‌های آن و آجرکاری‌های سقف بر شکوه و اصالت آن می‌افزاید.موزه‌ی قاجار تالارهای متعددی دارد که هر کدام قسمتی از تاریخ قاجار را منعکس می‌کنند.

-هنر معماری نمود عینی فرهنگ، اندیشه و تجلی ارزش های معنوی، مذهبی هر ملت است و معماری، به عنوان لباس جامعه، می بایست متناسب با فرهنگ و هویت جامعه باشد. انعکاس و تجلی معناگرایی ناشی از فلسفه هویت را می توان به وضوح در معماری ایرانی- اسلامی خانه امیرنظام گروسی مشاهده کرد.

-در طراحی این خانه، معمار آشنایی کامل با مولفه های هویت ساز یعنی ارزش های ملی و دینی و ... دارد که همه آن شیوه ها را در معماری وارد نموده است.مطالعه معماری خانه امیرنظام گروسی نشان می دهد بعد ارزشها و هنجارهای ملی در معماری به وسیله تزیینات، استفاده از نمادها، مردم واری، پرهیز از بیهودگی و خودبسندگی بعد میراث فرهنگی در معماری توسط تزیینات، تكرار الگوهای گذشته نمود می یابد.همچنین ابعاد اسطوره ها و نمادهای ملی در معماری با تزیینات، استفاده از نمادها، تكرار الگوهای گذشته و بعد ویژگی های جغرافیایی در معماری توسط پرهیز از بیهودگی، خودبسندگی، معماری بومی، نیارش، درونگرایی قابل ظهور است. نمود بعد دینی و باورهای مذهبی در معماری تزیینات، استفاده از نمادها، مرد مواری، پرهیز از بیهودگی، خودبسندگی، درونگرایی می باشد

- با نگاهی به معماری این عمارت در مییابیم که این معماری سرشار از مفاهیم پایه ای و دلایل منطقی است .در کل معماری است که در آن بیهودگی جایی ندارد.نور نماد عقل الهی و منشاء تمام پاکی ها و نیکیها است و به طور کلی عمارتی است که منطبق بر مسکن مطلوب با ویژگیهای اسلامی از جمله محرمیت و درونگرایی، زیبایی، ویژگیهای روانی و اجتماعی در نوع خود بی نظیر محسوب میشود.

-معماری "خانه امیر نظام گروسی" یکی از شواهد موجود از این امر و تعامل دین مقدس اسلام و معماری سنتی ایرانی با شاخص های مسکن مطلوب اعم از رویکرد ساخت، تطابق با فرهنگ ساکنین، تلفیق با طبیعت، ابعاد شناختی و روانی سکونتگاه می باشد.

-همچنین با بررسی های متعدد و زیبایی تحسین برانگیز این خانه به این نتیجه می رسیم که هندسه طلایی اولین و تنهاترین موضوعی نیست که باعث شکل گیری فضاهای معماری می شود بلکه عوامل دیگری نیز هستند که در شکل گیری فضا دخیل اند ، عواملی مثل فرهنگ ، آداب و رسوم ، حریم وحجاب، نوع فعالیت اعضای خانواده ،... در ضمن تناسبات در صورتی که رعایت شود هم باعث زیبایی وهم باعث استحکام سازه ای می شود.

در این پژوهش تعامل ارزشهای معماری ایرانی - اسلامی با معماری مسکن در خانه امیرنظام گروسی تبریز مورد بررسی قرار گرفته است و درپایان به این نتیجه میرسیم که اعتدال، روح مندی و نظم ساختاری است که داوری در عوالم معرفتی سکونت را در این عمارت موجب میگردد. برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.