مرمت مسجد جامع ارومیه

-مسجد جامع یکی از آثار کهن و قدیمی شهر تاریخی ارومیه است و در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد از بناهای نیمه دوم سده هفتم هجری قمری می باشد.

-این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر است. این مسجد دارای صحن بزرگ و شبستان آجری وسیع می باشد که قسمت اصلی وسط آن با گنبدی بلند پوشیده شده است. برخی از محققان معتقدند این بنا ابتدا آتشکده بود و بعد از تسلط مسلمین ویران شد و سپس در قرن هفتم هـ. ق بر روی آن مسجدی ساخته شد. به اعتقاد این گروه از محققان سبک تزیینات، گچبری‌‌ها، ستون بندی‌‌ها و طاق‌‌های مسجد عیناً شبیه به سبک معماری سلجوقیان است.

-تاریخ تجدید بنای این مسجد معلوم نیست، اما محراب آن در تاریخ 676 هـ.ق ساخته شده است. این مسجد به همراه سایر اجزاء بافت قدیمی شهر به ویژه بازار و راسته‌‌های آن بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. مسجد جامع با دو در ورودی که از صحن بزرگ آن منشعب می‌شود، به بازار راه دارد.

-این مسجد دارای آثاری از دوره‌‌های مختلف تاریخی است.

-محراب مسجد از نظر گج بری و خطوط از زیباترین آثار هنری مغول بوده که ارتفاع آن به 82.7 متر و عرض آن 48.5 متر می رسد. البته محراب در سال 676 هجری قمری به دست استاد عبدالمومن تبریزی گچبری شده و شاید خود مسجد از این تاریخ قدیمی تر می باشد. مسجد در سال 1184 هجری قمری بدستور رضاقلی خان بیگلر بیگی افشار حاکم ارومیه تعمیر شد.

-جون شبستان گنبد دار تکافوی انجام مراسم مذهبی را نمی داد و از طرفی این جهل ستون قدیمی مجاور آن نیز به صورت نیمه مخروبه رها شده بود از حدود 20 سال پیش, بیشتر ساختمانهای قدیمی ضلع شرقی مسجد را تخریب و به جای آن سالن نوساز بزرگی با سقف شیروانی ساخته اند که هیج گونه هماهنگی با قسمتهای قدیمی ندارد. حجرات اطراف صحن نیز که در حال حاضر خالی از سکونت طلبه شده بوده, لذا در اواخر سال 65 تخریب و جهلستون قدیمی با تعمیراتی که دفتر فنی در آن به عمل آورده بصورت آبرومندانه ای مرمت و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

-شبستان پلانی مربع شکل دارد, که شالوده آن بر روی جهار جرز سنگی استوار است که به شش طاق نمای بیرون متصل است. در هر ضلع از شبستان به استثنای ضلع جنوبی, دو طاق  نمای بزرگ وجود دارد که با توجه به طرح کوشک مانند آن, پیش از این, از این بخش مسجد به عنوان ورودی استفاده می شد. اما در دخل و تصرفات بعدی و بر اثر الحاقاتی که در دو طرف شبستان به وجود آمد, ورودی های سمت حیاط مسدود شده و از جهار طاق نمای اضلاع غربی و شرقی نیز به عنوان درهای رابط با جهل ستون و سالن و سالن نوساز استفاده می شود .

-از خصوصیات بارز بنا مشابهت فرم پلان قسمت قدیمی بنا با کاخ ساسانی دامغان می باشد. بنا به روایاتی محل مسجد قبلا جایگاه معبدی از دوره ساسانی بوده, که بعدها تبدیل به مسجد شده. علاوه بر گیرایی و حجم شبستان گنبد دار خطوط کوفی دور گنبد, محراب گجبری مسجد که یکی از بهترین گج بری های دوره ایلخانی می باشد شکوه و عظمت خاصی به بنا داده است.

-با توجه به بقایای محراب گج بری قدیم که در زیر محراب فعلی مسجد ( محراب ایلخانی ) پنهان شده است, می توان نتیجه گرفت که این قسمت از مسجد در زمان سلجوقیان احداث شد, و دیگر واحد های مجاور به تدریج در اطراف آن شکل گرفت و به وجود آمد.

-بیشترین آسیب دیدگی این بنا بر اثر رطوبت صعودی از زمین به طرف پی ساختمان می باشد که باعث شده بخش تحتانی فضاهای داخلی ساختمان هم آسیب ببیند که مرمت آنها با روش اشتباه سفید کاری پیش گیری شده است.

برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.