فرسایش بادی

فرسایش عبارت است از سائیده شدن سطح زمین  ، به طور کلی به فرایندی گفته می شود که طی آن ذرات خاک از بستر اصلی خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال دهنده به مکانی دیگر حمل می شود.

فرسایش بادی به برداشت و رسوب دانه های ماسه یا ذرات خاک در اثر نیروی باد گفته میشود و در شرایطی رخ می دهد که علاوه بر وجود خاک حساس ، باد دارای سرعت قابل توجه باشد.

 این فرایند نتیجه تعامل نیروی فرسایندگی باد، حساسیت پذیری خاک و عدم وجود عوامل بازدارنده می باشد.

فرسایش بادی یکی از پدیده های طبیعی است که از نظر ژئومورفولوژی و ایجاد تغییرات در سطح زمین اهمیت ویژه ای دارد.

تقریبا یک سوم مناطق جهان تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد.

این فرایند در مناطق خشک و نیمه خشک یکی از عوامل اصلی تخریب سطح زمین بوده و ژئومورفولوژی منطقه را دگرگون میکند.

عموما فرسایش بادی به مناطق خشک و نیمه خشک محدود می شود این در حالی است که در نواحی مرطوب نیز امکان وقوع فرسایش بادی شدید وجود دارد.

• اشکال فرسایش بادی :

فرسایش سطحی :  این نوع فرسایش در تمام سطح زمین رخ میدهد. این نوع فرسایش با ظهور لکه های روشن تر از سطح اصلی قابل شناسایی است.

فرسایش چاله ای : این نوع فرسایش نشان دهنده فرسایش بادی شدید و توسعه فرسایش سطحی میباشد.

مراحل فرسایش بادی :

1. مرحله کنده شدن خاک از جای خود : کنده شدن ناگهانی یا تدریجی ذرات خاک سطح بر اثر قدرت عامل فرساینده وسستی خاک به دلیل کاهش یا از بین رفتن چسبندگی آن.
2. مرحله حمل یا انتقال خاک : پس از جدایش ذرات از سطح در مرحله قبل در این مرحله ذرات مسافتی را با توجه به قطر ذرات سرعت باد و وسعت منطقه طی میکنند و انتقال می یابند.
3. مرحله تجمع و انباشته شدن مواد : بادرفتها هر جا به مانعی گیاه، دیوار، سنگ و غیره برخورد کنند، بر روی زمین می افتند و در آن جا روی هم انباشته میشوند.

مکانیسم ایجاد فرسایش بادی :

به طور کلی حرکت ذرات توسط باد فرایند پیچیده ای است که به تغییرات جریان باد وضعیت خاک و شرایط اقلیمی وابسته است.

اختلاف فشار هوا بین دو نقطه باعث به وجود آمدن باد میشود. سه ویژگی ، سرعت ، جهت غالب و فراوانی باد از اصلی ترین عوامل تعیین کننده ی فرسایش بادی هستند.

سرعت وزش باد از مهمترین پارامترهای فرسایش بادی است.

بادها از نظر سرعت به ۱۱ گروه از باد آرام تا طوفان کامل تقسیم میشوند که فرسایش از باد ملایم با سرعت ۵/۵ متر بر ثانیه با ایجاد گرد و غبار شروع شده و تا طوفان کامل ادامه می یابد.

به حداقل سرعت لازم جهت شروع فرسایش بادی سرعت آستانه فرسایش گویند.

نتیجه گیری :

بر اساس مطالب مطرح شده فرایند فرسایش بادی که به عنوان عاملی تهدید کننده در جامعه امروزی می باشد، تحت تاثیر عواملی نظیر پوشش گیاهی ، افزایش اندازه ذرات ، وجود کانیهای سنگین ، افزایش چسبندگی خاک ، مرطوب بودن خاک و افزایش زبری سطحی کاهش یافته و با افزایش نمکهای موجود در خاک افزایش می یابد.

روشهای مطلوب کنترل فرسایش بادی که بر این خصوصیات موثر هستند، عبارتند از :

• افزایش کاشت گیاهان
• استفاده از خاک پوشهای پلیمری و سنگریزه ای به دلیل سازگاری بیشتر با محیط زیست
• استفاده از بادشکن ها
• و پخش سیلاب