طراحی اقلیمی

طراحی اقلیمی به معنی خلق معماری سازگار با اقلیم می باشد .

انسان همواره در طول تاریخ به منظور ایجاد سرپناهی امن برای سکونت سعی در شکل دهی محل زندگی و پیرامون خود با توجه به محدودیت های اقلیمی محل در تناسب و سازگاری با طبیعت دارد ، تا بتواند شرایط مناسبی برای ادامه حیات خویش ایجاد کند.

در اهمیت ارتباط معماری با شرایط محیط طبیعی شکی نیست و این ارتباط به شدت به شرایط اقلیمی وابسته است. همیشه در احداث بنا ، توجه به شرایط محیطی مدنظر معماران بوده است.

اهمیت رعایت اقلیم بر طرح های معماری قابل اغماض نیست. طراحی بدون توجه به ویژگی ها و عوامل اقلیمی و آب و هوایی منطقه ، ناقص و پر هزینه خواهد بود و ایجاد فضاهای شهری و محیط های مسکونی، ساختمان ها و خیابان ها نیازمند توجه به اقلیم و مطالعات اقلیمی است.

 توجه به رعایت اصول طراحی اقلیمی در معماری امروز ، ضروری به نظر می رسد. در این رهگذر تلاش می شود تا از هزینه های اضافی تحمیل شده بر بنا کاسته و بر آسایش محیط بیفزاییم.

با کنکاش در اصول به کار گرفته شده در معماری گذشته ایران ، می توان مباحثی را یافت که با گرایش نوین پایداری در معماری هم پوشانی دارد. امروزه به رغم مطرح شدن مباحث پایداری، عملا تمامی این اصول توسط پیشینیان ما به گار گرفته شده است.

معماران پیشین ناگزیر از تکیه بر منابع طبیعی و انرژی های پاک بوده اند. این بهره گیری از طبیعت در سطوح مختلف ارتفاعی و منابع گوناگون انرژی بوده است.

دلیل لزوم مرور راه حل های گذشته برای تطبیق با شرایط سخت آب و هوایی، این است که معماری آن روزها حاصل پروسه متداوم معماری محلی بوده است که از نسلی به نسل دیگر در طی زمانی طولانی منتقل شده است و جایگاه و پیوستگی آن ها توسط خطا و آزمایش طی صدها سال آزمایش می شد. در طول زمان با پیشرفت روش های نوین در ساختمان سازی راه حل های اقلیمی گذشته کمتر در معماری به کار گرفته شد .

هدف از مطالعات آب و هوایی در طرح های شهری، شناخت ویژگی های محیطی متاثر از شرایط آب و هوایی حاکم بر محیط می باشد تا با کاربردی نمودن آنها ، فضاهای انسان ساخت ، را دوام بخشید و با آشنایی جوانب کمی و کیفی خصوصیات آب و هوایی به بهینه گزینی ساخت های فضایی کمک نمود.

همچنین شناخت این تغییرات و دامنه عملکرد و اعمال آنها بر طرح های شهری، باعث افزایش آسایش ساکنان و سازگاری فضاهای انسان ساخت با محیط خواهد شد :

طراحی اقلیمی روشی است برای کاهش همه جانبه هزینه انرژی یک ساختمان.

طراحی ساختمان اولین خط دفاعی در مقابل عوامل اقلیمی خارج بناست. در تمام اقلیم ها، ساختمان هایی که بر طبق اصول طراحی اقلیمی ساخته شده اند، ضرورت گرمایش و سرمایش مکانیکی را به حداقل کاهش می دهند و در عوض از انرژی طبیعی موجود در اطراف ساختمان استفاده می کنند. مبالغی که در دراز مدت صرفه جویی می گردد موجب می شود که اجرای تکنیک های طراحی اقلیمی ، بهترین نوع سرمایه گذاری برای مالکین ساختمان ها باشد .

طراحی اقلیمی موجب می گردد که ساختمان ها دارای شرایط آسایش بهتری باشند و بجای این که به سیستم های گرمایش و سرمایش فشار زیادی تحمیل شود، خود ساختمان بدون سروصدا بدون پنکه و کولر یا سایر دستگاه ها و بدون این که حداکثر فشار به دستگاه های مولد مرکزی وارد شود، شرایط آسایش را فراهم می کند.

ساختمان های ساخته شده بر اساس اقلیم نه تنها در مقابل عوامل نامساعد جوی عملکرد خوبی دارند، بلکه یک محیط انسانی سالم و زیبا نیز فراهم می کنند. عواملی چون حرارت، رطوبت، باد و.... در نوع و سبک معماری بناهای شهر موثر می باشد.

در انجام طراحی اقلیمی ابتدا نوع اقلیم منطقه با بررسی شرایط جوی آن، تعیین می شود .

سپس بر اساس نیازهای آسایش انسان شرایط نامساعد اقلیمی منطقه مشخص شده و نوع انرژی های طبیعی و نحوه استفاده از آن ها در برابر آن شرایط معین می شود.

در این خصوص متخصصین روش های مختلفی پیشنهاد می کنند که طراحان می توانند از آن استفاده کنند. این روند طراحی پیشینه کهنی در معماری بومی مناطق مختلف جهان دارد. در کشور ایران نیز آثار برجسته ای با این شرایط در اقلیم های مختلفی باقی مانده اند.

 از آنجایی که این گونه معماری، تجلی اندیشه های امکان ایجاد آسایش در مقابل شرایط اقلیمی نامساعد منطقه بوده است. می توان دریافت که شیوه های طراحی اقلیمی معاصر نیز در حقیقت تجلی همان اندیشه ها استعانت از عناصر معماری امروزی، می باشد. از این رو قبل از اتخاذ شیوه های ویژگی ها در راستای انجام طراحی اقلیمی، بررسی نحوه عملکرد این نوع بینش در الگوی معماری بناهای بومی هر منطقه، مفید خواهد بود.