اقلیم و آسایش انسان

ایجاد تعادل حرارتی بین بدن انسان و محیط اطراف از جمله نیازهای اولیه برای تأمین سلامتی و آسایش انسان است.

برای برقراری تعادل حرارتی علی رغم تغییرات زیاد درجه حرارت هوای اطراف بدن ، ثابت ماندن و یا تغییرات بسیار کم دمای پوست لازم است .

ایجاد تعادل حرارتی به عوامل مختلفی بستگی دارد :

• ویژگی های متابولیکی شخص
• فعالیت فیزیکی
• نوع لباس
• عادت وی به هوای محیط اطراف

تاثیر دمای هوا بر انسان :

بدن انسان بوسیله ی غذایی که مصرف می کند و به نسبت فعالیتی که دارد ، به میزان مختلفی انرژی تولید می کند  . وقتی بدن در حال فعالیت است فقط مقدار کمی از این انرژی صرف کارهای مکانیکی شده بقیه به حرارت تبدیل می شود.

در هر محیطی بین بدن انسان و هوای اطراف تبادل حرارتی صورت می گیرد .

در حالت طبیعی دمای درونی بدن ۳۷ درجه و دمای پوست ۳۲ درجه سانتی گراد است :

• بدن در محیطی گرم تر از پوست ، شروع به جذب حرارت می کند،
• و در محیطی سردتر از پوست ، بدن حرارت خود را به تدریج از دست می دهد .

اگر در اثر تبادل حرارتی حرارت تولید شده در بدن و یا حرارت دفع شده یا جذب شده از محیط متعادل نشود ، بدن برای برقراری تعادل به ناچار حرارت درونی خود را افزایش و یا کاهش می دهد که در این صورت بدن انسان دچار اختلالات گوناگونی خواهد شد.

تاثیر رطوبت هوا بر انسان :

رطوبت هوا بطور مستقیم بر انسان تاثیر نمی گذارد ولی ظرفیت تبخیر، میزان خنک شدن بدن و میزان تبخیر آن را تعیین می کند.

رطوبت نسبی به تنهایی نمی تواند ظرفیت تبخیر هوا را مشخص کند و همواره باید درجه حرارت هوا را نسبت به آن مورد توجه قرار داد .

در دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد ، میزان رطوبت هوا تقريبا تأثیری بر انسان ندارد و رطوبت نسبی ۳۰ تا ۸۵ درصد عملاً احساس نمی شود در این وضعیت حرارتی فقط وقتی هوا اشباع شده است ، رطوبت زیاد و خیس بودن آن احساس می شود.

در دمای بیش از ۲۵ درجه سانتی گراد تأثیر رطوبت هوا بر انسان به مرور افزایش می یابد.

• منطقه آسایش Comfort Zone :

منطقه آسایش منطقه مشخص کننده وضعیت هایی است که فرد در آن احساس آسایش می کند.

احساس انسان نسبت به محیط اطرافش را نمی توان تنها از طریق بررسی یکی از عناصر اقلیمی مانند درجه حرارت ، رطوبت نسبی یا جریان هوا بیان کرد ، زیرا ترکیب این عناصر بر انسان تأثیر می گذارد و با آسایش فیزیکی او ارتباط دارد.

بنابراین نسبت درجه حرارت و رطوبت نسبی هوا در ایجاد احساس آسایش انسان تأثیر دارد.

برای تعیین حدود منطقه آسایش در ایران از روش پیشنهادی «اولگی» استفاده شده است.

این محدوده فقط برای افرادی پیشنهاد شده که به صورت نشسته فعالیت می کنند و لباس معمولی منزل پوشیده اند.

 در منطقه آسایش تغییرات رطوبت هوا ، بیشتر از تغییرات دمای آن برای انسان قابل تحمل است ، به همین دلیل دمای هوای فضای داخلی ساختمان باید با دقت بیشتری کنترل شود.

• تأثیر عوامل اقلیمی بر منطقه آسایش :

دو عامل تابش آفتاب و باد هر کدام به نوعی بر منطقه آسایش تأثیر می گذارند.

همچنین اگر میزان رطوبت هوای مورد نظر با وسایل مکانیکی یا بطور طبیعی افزایش داده شود ، حدود منطقه آسایش تغییر می کند.

تابش آفتاب ممکن است باعث گسترش منطقه آسایش شود. در دماهای پایین که بدن حرارت خود را از دست می دهد ، اگر حرارت دفع شده با اثر حرارتی تابش آفتاب جبران شود ، شرایط آسایش انسان تأمین می شود و این شرایط در محدوده منطقه آسایش قرار می گیرد.

کاهش دمای هوا در اثر تبخیر رطوبت اضافه شده به آن صورت می گیرد و باعث می گردد محدوده های بالای منطقه آسایش نیز قابل تحمل شود و بدین ترتیب منطقه آسایش گسترش یابد. خنک سازی هوا از طریق افزایش رطوبت آن ممکن است با وسایل مکانیکی یا بطور طبیعی با گیاه کاری یا ساخت آبنما و فواره ها صورت گیرد.

• منبع : فایلی از مدرس مجید نبی زاده