اثر تغییر اقلیم بر معماری بومی سیستان

-طوفان های همراه با گرد و غبار از پدیده های مهم اقلیمی در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی دنیا می باشند که اثرات مخربی بر حوزه های مختلف زیستی از جمله معماری و فضاهای زیست انسانها گذاشته است. از جمله مناطق مهم و متأثر از پدیده گرد و غبار، منطقه سیستان در شرق ایران می باشد. در این منطقه وزش باد و گرد و خاک تابع جهت و سرعت و تداوم حرکت بادهایی معروف به بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است. اثرات این پدیده از ابعاد مختلف زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... قابل بررسی است که این تحقیق به طور خاص به بعد اقلیمی و اثرات آن بر معماری بومی سیستان می پردازد.

-روش تحقیق حاضر تحلیلی - توصیفی است به نحوی که به مطالعه و بررسی قابلیت های موجود در الگوهای معماری بومی سیستان پرداخته و نشان داده است که در گذشته به دلیل کمی گرد و غبار، این معماری به بهترین شکل ممکن پاسخگوی شرایط آسایش برای ساکنین خود بوده است؛ اما با شروع خشکسالی های دو دهه اخیر و تغییر اقلیم، منطقه سیستان شاهد افزایش قابل توجه گرد و غبار و عدم آسایش ساکنین در مسکن بومی است. لذا ضرورت دارد راهکارهایی جهت تغییر معماری متناسب با تغییر اقلیم ارائه گردد که این پروژه در این راستا گام برداشته و به بیان این راهکارها پرداخته است.

-وقتی در اقلیم یک منطقه تغییر ناگهانی رخ می دهد، ضرورت دارد که معماری جهت همسازی با اقلیم جدید تغییر یابد. لذا با توجه به تغییر بحرانی اقلیم در سیستان و تغییر گونه های جانوری، گیاهی و به طور کل اکوسیستم منطقه، معماری این منطقه نیز باید جهت ایجاد امنیت و آسایش در برابر باد تغییر کند.

-بدین منظور نیاز به مطالعه و تحقیق معماری و مسکن بومی سیستان که بر اساس دانش بومی فعال و پویا مبتنی بر تجربیات گذشتگان و افراد بومی منطقه شکل گرفته است، ضروری می نمود.

-دانش بومی از منابع محلی تغذیه کرده و مبتنی بر مهارتها و دانش های محلی است؛ از این رو، شناخت و استفاده از این دانش به دلیل تجربی بودن، اقتصادی بودن و دیگر مزایای آن، می تواند در روند مدیریت مخاطرات طبیعی و کاهش اثرات آنها مؤثر بوده و مورد استفاده قرار گیرد و نقش مؤثری ایفا کند.

-این مقاله نیز با تکیه بر دانش بومی ساکنین منطقه به راهکارهایی جهت مناسب سازی معماری همساز با اقلیم جدید دست یافته است که می توان آنها را در دو مقیاس کلان سکونتگاه های روستایی و مقیاس خرد مسکن روستایی تقسیم نمود.

-این راهکارها در مقیاس کلان شامل: شکل گیری و استقرار روستاهای جدید در مکان های پشت به باد، ساختن خانه های روستا در خارج از مسیر حرکت ماسه های روان، منحرف کردن مسیر شن های روان همراه باد سیستان جهت پیامد مطلوب آسایش رفتاری، طراحی معابر عمده روستا در راستای باد غالب منطقه جهت هدایت بهتر ماسه ها و کاهش انباشت ماسه در معابر، ساخت کوچه های کم عرض و با طول کم در جهت عمود بر باد غالب و آسفالت، پیاده روسازی و جدول گذاری معابر جهت جلوگیری از انباشت گرد و خاک در معابر؛

-و در مقیاس خرد شامل: احیای مسکن بومی به دلیل سازگاری فوق العاده با شرایط اقلیمی منطقه، ساخت خانه های دو طبقه و استفاده از طبقه دوم هنگام فعال بودن بادها و ماسه های روان، احیای عناصر مؤثر در تهویه طبیعی در مساکن روستایی با استفاده از مسدود کننده های متحرک برای پنجره های شمال غربی، احیای دکنچه و مهتابی در مساکن بومی، ساخت نمای ساختمان با جهت غالب جنوبی، قرار گرفتن درب ورودی اتاق ها در خلاف جهت باد غالب و کاشت فضای سبز در حیاط منازل روستایی می شوند.

برای دیدن لیست کامل مطالب داخل این پاورپوینت قسمت "اطلاعات بیشتر" را ملاحظه نمائید.