مدیریت بحران زلزله بر مبنای واقعیات موجود

هر چند کشور ایران از نظر لرزه خیزی در حد کشورهایی مانند ژاپن، نیوزلند و آمریکای غربی نیست و بر خلاف برخی کشورها که به طور متوسط هر یک سالی یک زلزله شدید را تجربه میکنند ما در ایران به طور متوسط هر ده سال یک زلزله شدید را تجربه میکنیم ولی ایران در آمار نسبی تلفات جانی در سطح جهان رکورددار است.

هر چند در ایران ساتید و مهندسان با تجربه فراوانی در مهندسی زلزله و طراحی لرزه ای وجود دارد ولی کیفیت نامناسب ساخت و عدم نظارت صحیح بر ساخت و سازها باعث شده است که اکثریت سازه ها در برابر زلزله آسیب پذیر باشند.

آموزش در مدارس زنگ زلزله و امداد نجات مبتنی بر تجربیات درستی نیست و باید اصلاح شود (مثلاً قرارگیری زیر میز و یا بین چارچوب درب؛ مثلا ممکن است سد کردن جلوی درب مانع خروج برخی در زمان زلزله شود و یا شیشه بالای چارچوب در فرو بریزد. )

- تفکیک آموزشهای امدادی از مباحث زلزله !

این قدر عوامل مربوط به پناه گیری در زلزله متعدد و پیچیده است که سالم ماندن یک نفر در یک پناهگاه بیشتر براساس شانس است تا آموزش و علم. البته کلمه شانس در اینجا شاید معادل تقدیر باشد.

هر چند نجات جان یک انسان ، بسیار اهمیت دارد به اندازه نجات همه انسانها ولی در برنامه ریزی آموزشی و فرهنگی باید بر اساس تجربیات و نظر افراد متخصص کار کرد و نه بر اساس برخی توهمات و تخیلات مثل درب ایمن و مثلث حیات .

در مدارس باید چیستی پدیده زلزله و آثار مخرب آن بیان شود ، بدون آن که به دانش آموزان دستورالعملی در خصوص کیفیت ساخت و ساز داده شود بلکه اجازه دهیم به مرور خود شخص بر اساس این پدیده شناسی به جایگاه و اهمیت کیفیت ساخت و ساز پی ببرد به این صورت این امر در او نهادینه شده و هر شغل مرتبط با صنعت ساخت اتخاذ کند و یا به عنوان کارفرما ساختن را به سایرین واگذار کند تکلیف خود را خواهد دانست.

• ارائه ای از : محمدرضا تابش پور
• هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف