️رون معماری به جهت قرار گرفتن خانه یا هر بنایی اشاره دارد.در این نوشته قصد داریم با تاثیر جهت قرارگیری جرم ساختمان با توجه به عوامل اقلیمی مثل تابش و باد و…بیشتر آشنا شویم؛با ما همراه باشید.
بنا باید به‌گونه‌ای طراحی شود که نیاز گرمایش، سرمایش و به‌طورکلی نیاز انرژی ساختمان برای تأمین آسایش کاهش یابد که این مهم با راهکارهایی نظیر “جهت‌گیری ساختمان” نسبت به عوامل اقلیمی (تابش، باد و …) و استفاده از مصالح مناسب دست‌یافتنی است.
▫️در ایران سه نوع رون وجود دارد: رون راسته، رون اصفهانی و رون کرمانی.
▫️این سه نوع رون از یک شکل هندسی شش‌ضلعی بدست می‌آید. مستطیلی در داخل این شش‌ضلعی قرار گرفته که رئوس آن به سمت شمال و جنوب است.
▫️انواع رون:
1- رون راسته: در رون راسته مستطیلی که در داخل شش‌ضلعی قرار گرفته، جهت شمال شرقی ـ جنوب غربی را دارد. در شهرهای مرکزی ایران مثل تهران، یزد، جهرم و شهر تبریز و برخی شهرهای دیگر در طرح های معماری از رون راسته استفاده شده است. جهت این رون تقریباً در جهت قبله است.
2- رون اصفهانی: جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی دارد و در اصفهان، تخت جمشید، و استان فارس این رون را داریم.
3- رون کرمانی: جهتی غربی ـ شرقی دارد و شهرهایی مثل کرمان، همدان، آبادی‌های آذربایجان غربی در مناطق اورارتوها (غرب آذربایجان و شمال کردستان)، خوی و برخی شهرهای دیگر با این رون ساخته‌شده‌اند.
▫️جهت‌گیری ساختمان‌ها و فرم‌های شهری باید بر مبنای برهم‌کنش آن‌ها با خورشید و بادهای غالب قرار گیرد.
▫️جهت‌گیری مناسب ساختمان به این معنی است که جدارهای نور گذر جنوبی به‌منظور بهره‌برداری بیشتر از انرژی تابشی خورشید در کوتاه‌ترین روز سال از ساعت 9 صبح تا 3 بعدازظهر در معرض تابش خورشید قرار گیرند.
▫️ازآنجاکه به‌ندرت آفتاب‌گیری بهینه مقارن با جهت‌گیری باد می‌باشد، بنابراین در فرایند طراحی به‌نوعی همسازی نیازمندیم.
▫️بعلاوه ساختمان به نحوی قرار گیرد که از بادهای نامطلوب در طول سال محفوظ باشد و ضمناً طی فصل گرم سال بتوان از نسیم و بادهای مطلوب به‌منظور تهویه طبیعی و کاهش دمای داخل استفاده کرد.
▫️جهت‌گیری ساختمان نسبت به جنوب (در نیمکره شمالی) در بهره‌گیری از انرژی خورشیدی بسیار مؤثر است.
▫️اگر می‌خواهیم تهویه طبیعی پیرامون و درون ساختمان‌ها بیشینه شود، باید به جهت باد نیز توجه کنیم.
▫️بیشترین فشار بر سمت بادگیر ساختمان هنگامی اعمال می‌شود که این بخش عمود برجهت باد باشد. باوجوداین، چنانچه گشودگی‌ها نسبت به جهت بادهای غالب در زاویه ۴۵ درجه قرارگرفته باشند، سرعت هوا افزایش‌یافته، توزیع آن در ساختمان اصلاح می‌شود.
▫️عدم تطابق میان راستای باد و خورشید بایستی به‌دقت در هر مکان مورد ارزیابی قرار گیرد.
▫️هندسه پرتو خورشید را نمی‌توان تغییر داد، اما می‌توان جهت و سرعت حرکت هوا را با استفاده از عناصر خارجی و جزییات ساختمانی، مانند معماری منظر یا پیش‌آمدگی بام و دیوارها، تغییر داد.
▫️منابع:
1- پیرنیا، کریم، معماری اسلامی ایران، چاپ دوم خرداد، تهران 1372، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
2- کسمایی، مرتضی، ویراسته محمد احمدی‌نژاد، اقلیم و معماری، چاپ پنجم، بهار۸۷.
3- کوخ نیل سن، هالگر، ترجمه محمد احمدی‌نژاد، تهویه طبیعی، چاپ اول، زمستان ۸۵.
4- ویکی‌پدیا، جهت‌گیری رون معماری.
5- مریم شفیعی، ریما فیاض، شاهین حیدری. فرم مناسب ساختمان بلند برای دریافت انرژی تابشی در تهران، نشریه انرژی ایران، دوره 16 شماره 4 زمستان 92.